"Człowiek z Zachodu" (The Westerner, USA 1940) 100 min.
reż: William Wyler
scen: Jo Swerling, Niven Busch
obsada: Gary Cooper, Walter Brennan, Doris Davenport i inni.
wstęp wolny!
Cole Harden nie wygląda na złodzieja koni. Jego obecność w miasteczku jest przypadkowa jak miłość, którą zapałał do spotkanej dziewczyny. Ta miłość spowoduje, że Cole zaplącze się w historiozoficzny konflikt między farmerami a kowbojami wypasającymi stada. Co tu więcej
opowiadać? Założycielski temat westernu w filmie, który ze zdumiewającym pietyzmem i precyzją realizuje artysta pochodzący z Europy. Być może ten dystans do tematu powoduje, że mimo tego, że nie znajduje się na szczycie list popularnych westernów klasyczny film Wylera jest jednym z najlepszych w dziejach filmu. W karierze naczelnego kowboja Hollywoodu – Coopera, filmem z pewnością, z artystycznego punktu widzenia, ważniejszym niż „W samo południe”. Stylistycznie Cole Harden jako kowbojska kreacja jest najbliższy archetypowi gatunku niż wszystkie inne postacie aktora. Strój, sposób noszenia kapelusza, jazda na koniu. Perfekcyjny akt reprezentacji mitu człowieka z Dzikiego Zachodu. Film jest pięknie sfotografowany w zmysłowo świetlistej czerni i bieli. Monochromatyczność, jako środek wyrazu Wylerowskich metafor w tym konwencjonalnym gatunku osiąga swój szczyt. Scenografia i kostiumy stanowią wspaniały podmalunek tej fotografii. W tradycji westernu jest to najbardziej autentyczne tło życia na Zachodzie w dziejach kina. Ubrania zarówno mężczyzn i kobiet, kowbojów i farmerów, skóry, pistolety, kabury i drewniane domy, wszystko nieumowne, ale niezwykle precyzyjnie osadzone w czasie i miejscu. Mit spełniony Ameryki, mit idealny jej nowoczesnej melancholii. Dobry punkt startowy do dyskusji o znaczeniu i sile tego mitu.
Opis Cyklu „NAJWIĘKSZY Z WIELKICH – William Wyler – CYKL MONOGRAFICZNY Autorskie kino wielu gatunków.”
„W naszym cyklu dwa lata już trwają szczegółowe peregrynacje po bogatym i meandrycznym świecie klasycznego kina. Spróbujmy więc zmierzać do uogólnień i próby syntezy. Stąd nasza nowa propozycja monografii jednego tylko artysty, która byłaby równocześnie opowieścią o kinie w ogóle. Czy jednak możliwe jest opowiedzenie Hollywoodu poprzez biografię i filmową twórczość tylko jednego reżysera? W zasadzie wydaje się to nonsensowne – bo skąd w tak niejednorodnym medium jak kino jeden człowiek mógłby objąć i udźwignąć całą tą różnorodność. Ale jest w historii kina jeden wyjątek, twórca arcydzielny, genialny, wizjonerski, którego jednak dorobku nie pamiętamy już tak dobrze. Twórca, który po dziś dzień pozostaje autorem najliczniej uhonorowanym przez Akademię Filmową. Twórca, który opowiadał swoim kinem fascynujące historie, ale może bardziej opowiadał nim specyfikę kina, zastanawiał się nad osobnością filmowej sztuki. Twórca, który jest rzadkim w USA przykładem totalnie autorskiego kina, a paradoksalnie przynależał jeszcze do epoki kina gatunków, realizując w swej długiej karierze niemal każdą gatunkową odmianę filmu. Twórca, który przy tej genologicznej różnorodności jest formalnie bardzo unikalny i rozpoznawalny w swej niepowtarzalnej wizualnej estetyce. To o nim Stanley Kubrick powtarzał, że nauczył go wszystkiego o kinie. Mamy prawdziwą przyjemność zaprosić państwa na spotkanie z NAJWIĘKSZYM Z WIELKICH, z Williamem Wylerem. Poznajmy jego największe dokonania.”
Rafał Szczerbakiewicz, kurator cyklu
