"Xięga" to przedsięwzięcie typu "work in progress", realizowane przez Jacka Hałasa od 1988 r.
Inspiracją dla niego była starosłowiańska inskrypcja (ze zbiorów biskupińskich), datowana na początek naszej ery. Inskrypcja - nie odczytana - jest formą graficzną oscylującą między symbolem a literą. Artysta postanowił ją odczytać, posługując się własnymi narzędziami i metodami nielingwistycznymi: obrazem, dźwiękiem, formą rzeźbiarską.
Lublin będzie jedną z czterech przestrzeni, w których artyści poszukają odpowiedzi na to, o czym mówią tajemnicze znaki zawarte na pierwszych kartach Xięgi. Cztery strony świata sztuki, z których przybędą.
Tworzywo – tekst Xięgi - poddane zostanie wielokrotnej "obróbce".
Po pierwsze interpretacji, znakomitego mówcy, specjalisty od Wielkich Romantycznych Monologów, aktora Macieja Wyczańskiego.
Po drugie, interpretacja ta, jak i sam tekst Xięgi, komentowany będzie na żywo przez Jacka Hałasa na ludowych instrumentach akustycznych (głos biały, lira korbowa, akordeon, drumla, flet pasterski).
Po trzecie, głos, interpretacja oraz komentarze, nim trafią do ucha słuchacza, zostaną poddane "obróbce" na elektronicznym warsztacie Rafała Zapały.
Po czwarte, treść Xięgi, jak i forma jej prezentacji oraz komentarzy, stanowić będzie pożywkę dla wizualnych wariacji Radka Bułtowicza.
Wykonanie:
Jacek Hałas – autor projektu, komentarze muzyczne
Maciej Wyczański – głos, interpretacja tekstu
Rafał Zapała – elektronika live
Radek Bułtowicz – wizualna "oprawa".
O artystach:
Jacek Hałas - autor projektu
Absolwent ASP Poznań, muzykant, śpiewak, tancerz, rzemieślnik, kompozytor, niespokojny duch. Współtwórca formacji muzycznych (Reportaż, Bractwo Ubogich, Muzykanci, Ket Jo Barat, Lautari, Kwartet Wiejski, Nomadzi Kultury), projektów artystycznych (Xięga, Dom Tańca, Tikkun,WertepFestival) oraz teatralnych (z Teatr Cinema, Teatr Strefa Ciszy, Schola Węgajty, a3Teatr).
www.halas.art.pl
Maciej Wyczański
Aktor, absolwent warszawskiej Akademii Teatralnej, uczył się pod okiem Anny Seniuk, Zbigniewa Zapasiewicza i Krzysztofa Kolbergera. Specjalista od Wielkich Romantycznych Monologów. Jako pierwszy Polak brał udział w transmitowanym na żywo w internecie spektaklu : "Odpoczywanie". Miłośnik żarliwej gestykulacji.
www.e-teatr.pl
Rafał Zapała
Kompozytor, aranżer, improwizator , asystent na Wydziale Kompozycji oraz pracownik Studia Muzyki Elektroakustycznej Akademii Muzycznej w Poznaniu,
www.zapala.com.pl
Radek ERBU Bułtowicz
Artysta, fotograf, absolwent ASP Poznań i PWSTViT w Łodzi (dyplom pod kierunkiem prof. Józefa Robakowskiego). Wizualny "oprawca", autor wideoartów i wideoclipów. Wizualizacje tworzy "na żywo" przy użyciu przede wszystkim technik analogowych.
Xięga – historia:
O człowieku
który rozczytywał znaki tajemnicze
czyli o zakodowaniu kodu
co nazwane też jest
o poszukiwaniu sensu życia
(1988) Xięga-performance
Realizacja przebiegała w formie performance. Polegał on - w skrócie - na przetransponowaniu obrazu znaków na cztery zapisy nutowe jednogłosowe, odśpiewaniu owych zapisów i nałożeniu ich na siebie. Czterogłosowa pieśń powstała po tych zabiegach była pierwszym odczytaniem inskrypcji.
(1989) Xięga-książka
Ilustrowana Xięga (tekst w stylistyce 17-wiecznych pism hermeneutycznych) - opisująca przebieg performance jako proces wtajemniczenia.
Powstawanie Xięgi stało się kluczem do auto-analizy wcześniejszych prac plastycznych oraz analizy procesu twórczego .
(1990 – 1994) Xięga-wystawy
Prezentacja przestrzenna - ekspozycja przestrzenna /380 stron tekstu, 380 ilustracji formatu A3, 20 linorytów formatu 60X60cm, kilka fotografii, obiekty z żelaza, mobil, nuty, muzyka odtwarzana z taśmy oraz tekst czytany na żywo symultanicznie przez 5 osób/.
W kolejnych latach forma prezentacji ulegała przekształceniom, by ostatecznie w 1994r. uzyskać postać książki formatu 60X60cm w trzech woluminach odczytywanej z towarzyszeniem muzyki.
(2004) ԱՌԱԿՍԻ / the Book performance, wystawa, koncert
Realizacja związana była z prezentacją Księgi na „International Biennial of Contemporary Art” (Gyumri, Armenia).
Przebiegała w trzech etapach:
1. performance nawiązujący do pierwszej realizacji z 1988 r. realizowany na bazie alfabetu ormiańskiego,
2. pokaz tekstu, ilustracji i obiektów w przestrzeni (instalacja ”the Book - colours of Armenia”),
3. pierwszy koncert muzyki improwizowanej bazujący na 27 prostych motywach wg istniejącego zapisu nutowego powstałego w trakcie procesu odczytywania w 1990.
Do koncertu Jacek Hałas zaprosił muzyków polskich oraz ormiańskich.
Muzycy: Jacek Hałas – fortepian, Azat Herajsz – Kemancza, Maciej Filipczuk – skrzypce, Michał Żak – flet, klarnet
(2005) Xięga-koncert
Koncert muzyki improwizowanej realizowany w ramach „Festiwalu liry korbowej Zakręceni 2005” zatytułowany „The Book - work in progress”
W poznańskim klubie jazzowym Blue Note spotkali się: Pascal Lefeuvre (www.myspace.com/pascallefeuvre) grający na lirze korbowej, awangardowy perkusista Andrzej Karpiński oraz pianista Witold Oleszak (www.reportaz.com), skrzypek Maciej Filipczuk i flecista Michał Żak (www.lautari.art.pl) oraz autor projektu Jacek Hałas (fortepian).
(2010) Xięga-Trzewia
"dwadzieścia siedem powiastek o substancjach cielesnych i eterycznych..."
Olsztyn, Festiwal improwizacji „Dzianie się”.
Organy, części ciała i substancje organizmu ludzkiego przez wiele stuleci przyporządkowano pierwiastkom natury. Nie inaczej miała się rzecz z kolorem, liczbą czy wręcz traktowaniem człowieka jako modelu Makrokosmosu. Barwa, podobnie jak kształt czy dźwięk, stanowi integralną część podmiotu, a w myśleniu symbolicznym kolory reprezentują fragmenty wszechświata i są zarówno ich częścią jak i reprezentacją.
Zakładam, że stara inskrypcja zachowała ślad metajęzyka, którym model Makrokosmosu można wyrazić. W poszukiwaniu tegoż tym razem do improwizowanej sesji Jacek Hałas zaprosił artystów z różnych dziedzin sztuki.
Muzycy / tworzywo - motywy muzyczne z Księgi, improwizacja wokalna, instrumenty perskie, fortepian, perkusjonalia, gitara basowa – Jacek Hałas, Mieczysław Litwiński, Przemek Parszutowicz, Michał Biela
Aktor / tworzywo – ciało, ruch, fizyczność – tancerz butoh – Takayuki Ishihara
Plastyk / tworzywo – obraz, multimedia, wizualizacje – Sylwek Łuczak, Ula Mianowska
(2012) Xięga Nawii
Wertep Festival, dwie realizacje – synagoga w Olri, ostoja starodrzewu w Białowieży
Xięga Nawii to kolejna próba odczytania tajemniczej inskrypcji. Nawie – słowiańskie
zaświaty - symbolicznie opisywane jako wielka zielona równina, pastwisko dusz, to
miejsce w którym możemy spotkać zarówno realne, jak i legendarne postaci, zmarłych i nienarodzonych, bohaterów zapomnianych po wsze czasy. Kluczem otwierającym drzwi tej krainy są ludowe pieśni, przyśpiewki, tańce, każdy zaś koncert odkrywa nowe trakty i ścieżki na zapomnianej mapie. Towarzyszami podróży byli wytrawni eksploratorzy pokładów wyobraźni:
Ponadwrażliwy Elektronik Michał Jacaszek
Mistrzowie Światłocienia Ula Mianowska/Sylwek Łuczak.
(2012) Xięga-czytanie, Poznań i Lublin
Powrót do źródeł. Materią wyjściową dla improwizacji będą przede wszystkim teksty zawarte w formie książkowej "Xięgi".
