Tętniący życiem Lublin jest miastem, które warto poznawać podążając jednym z wyznaczonych szlaków. Turyści mogą w ten sposób poznać historię, architekturę, ważne dla miasta postacie i miejsca. Szlaki opowiadają również o tragicznej i bohaterskiej przeszłości.
Zapraszamy do wędrówki.
Liczba przystanków: 10
Czas przejścia: 1 godzina
Szlak w formie nagrań audio, które można odsłuchać w aplikacji mobilnej Turystyczny Lublin. Ścieżki składają się z historii miejsca i dźwięków w tle, które odzwierciedlają prawdopodobne odgłosy grodu w poszczególnych miejscach, przez co turysta lub mieszkaniec może poczuć klimat dawnego Lublina. Szlak bazuje na lokalizacji GPS za pośrednictwem wirtualnej mapy.
Liczba przystanków: 8
Czas przejścia: 2-3 godziny
Szlak wyznaczony w celu upamiętniania jednego z największych dokonań Jagiellonów, jakim było zawarcie w 1569 r. Unii Polsko-Litewskiej w Lublinie.
Liczba przystanków: 13
Czas przejścia: 3 - 4 godz
Lublin należy do tych miast Polski, w których przez stulecia mogła rozwijać się swobodnie kultura hebrajska. Bujny rozkwit nauk judaistycznych spowodował, że nasze miasto określano mianem Jerozolimy Królestwa Polskiego a nawet żydowskim Oxfordem.
Liczba przystanków: 12
Czas przejścia: 3-4 godziny
Położenie Lublina - na pograniczu kulturowym wschodniego i zachodniego chrześcijaństwa, a także na ważnych szlakach handlowych, które istniały tu już we wczesnym średniowieczu, sprawiło, że przez wieki miasto odznaczało się wielokulturowością. Jego mieszkańcy wyznawali różne religie, a znaczna ich część posługiwała się odmiennymi językami.
Liczba przystanków: 16
Czas przejścia: 2,5 - 3 godz
Lublin - największe miasto na wschód od Wisły - ma bardzo stary rodowód. Od początków osadnictwa w VI wieku do uzyskania praw miejskich w 1317 roku upłynęło ponad siedem stuleci; podobny przedział czasowy dzieli Lublin od uzyskania aktu lokacyjnego, z rąk króla Władysława Łokietka, do czasów współczesnych.
Liczba przystanków: 16
Czas przejścia: 2,5 - 3,5 godz.
Lublin jest miastem, w którym urodziły się, mieszkały, tworzyły lub realizowały swoje misje zawodowe i społeczne znane osoby, nie tylko polskiej narodowości. Nie zawsze były one związane z Lublinem przez całe życie. Tworząc ten szlak turystyczny, przypominamy najsławniejsze i najbardziej znane postaci historyczne, których życie i działalność można utożsamiać z naszym miastem.
Szlak Lublin. Pamięć Zagłady przygotowany został przez Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN" na przypadającą w 2017 r. 75 rocznicę likwidacji getta w Lublinie i rozpoczęcie akcji "Reinherdt".
Szlak obejmuje oznaczenie granic getta na Podzamczu oraz ostatniej drogi lubelskich Żydów prowadzącej na Umschlagplatz, skąd wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu ok. 28 tysięcy osób. Na szlaku znalazły się także inne nieupamiętnione dotąd obszary, takie jak dzielnica żydowska na Wieniawie, getto na Majdanie Tatarskim oraz miejsce śmierci dzieci i ich opiekunek z ochronki.
Spacer szlakiem Lublin.Pamięć Zagłady najlepiej zacząć w Ośrodku "Brama Grodzka - Teatr NN" gdzie można odebrać bezpłatny przewodnik po Szlaku Pamięci oraz zobaczyć wystawę "Lublin. 43 tysiące".
Szczegółowe informacje na temat szlaku znajdują się na stronie Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN".
Długość trasy: 4,1 km
Czas przejścia: 2 godziny
Granica getta jest częścią Szlaku Pamięci, upamiętniającego istnienie w czasie okupacji w Lublinie getta na Podzamczu, utworzonego przez Niemców 24 marca 1941 r. W getcie ogrodzonym płotem z drutu kolczastego zamknięto ok. 35 tysięcy Żydów. Utworzenie getta było fundamentalnym aktem wykluczenia społeczności żydowskiej z życia miasta i jej izolacji od pozostałych mieszkańców.
Oznaczenie granicy getta – płytki betonowe i murale
Na obszarze gdzie przebiegała granica getta, zostały umieszczone 43 betonowe płytki. Ich liczba odnosi się w sposób symboliczny do tego, że przed wojną w Lublinie żyły 43 tysiące Żydów. Ponadto w wybranych miejscach w obrębie terenu getta powstały murale. Tworzą one opowieść o mieście żydowskim w Lublinie – o jego życiu i zagładzie.
Mural ul. Lubartowska 70 to list napisany przez nieznanego mieszkańca lubelskiego getta. Dramatyczny dokument napisany w jidysz został wysłany do kogoś w getcie warszawskim. List ocalał, ale tekst w wielu miejscach jest nieczytelny.
Długość trasy: 4,5 km
Czas przejścia: 1,5 godziny
Ta część Szlaku Pamięci upamiętnia drogę, jaką przechodzili Żydzi prowadzeni na rampę kolejową przy ul. Zimnej. Stąd byli wywożeni do obozu zagłady w Bełżcu. Kolumny idących Żydów przechodziły ulicami: Ruską, Kalinowszczyzna, Turystyczną aż do rzeźni miejskiej przy ul. Zimnej, gdzie znajdowała się rampa kolejowa. Miejscem, w którym ich gromadzono przed wymarszem na rampę była synagoga Maharszala.
Szlak Pamięci jest wyznaczony przy pomocy 21 płyt z literami alfabetu hebrajskiego, ostatni 22 litera znajduje się w przestrzeni instalacji artystycznej znajdującej się na terenie Umschlagplatzu.
Jednym z najbardziej znaczących i zapomnianych miejsc w Lublinie, związanych z zagładą Żydów, jest nieistniejąca już rampa kolejowa dawnej rzeźni miejskiej przy ulicy Zimnej. Stąd od 16 marca do 14 kwietnia 1942 r. Żydzi byli wywożeni do obozu zagłady w Bełżcu. Instalacja „Nie/Pamięć Miejsca” na działce znajdującej się na terenie dawnej rampy kolejowej.
Na działce umieszczono metalowy kontener, do którego można wejść od ulicy Zimnej przez przebity mur. Dzięki wyciętym w ścianach kontenera, po obu jego stronach, otworom w kształcie hebrajskich liter, widzimy przestrzeń działki. W dachu kontenera jest wycięta ostatnia litera alfabetu hebrajskiego. Widać przez nią niebo. Przestrzeń, na której powstała instalacja, wydzielono z całego terenu dawnej rampy. Ścianę zamykającą kontener wykonano z zardzewiałej blachy. Rdza ma podkreślać zachodzący tu proces destrukcji i umierania pamięci.
Adres: ul. Zimna
Dzielnica żydowska na Podzamczu
Po przejściu Bramy Grodzkiej stajemy naprzeciw wielkiej pustej przestrzeni po dawnym mieście żydowskim. Miejsce to upamiętnia:
Getto na Majdanie Tatarskim
Po likwidacji tzw. starego getta na terenie Podzamcza, Niemcy utworzyli 14 kwietnia 1942 roku getto szczątkowe na terenie dzielnicy Majdan Tatarski. W pobliżu miejsca, gdzie znajdowało się wejście do getta zostały umieszczone 2 betonowe płyty informujące o historii tego miejsca.
Miejsce egzekucji dzieci żydowskich z ochronki i ich opiekunek
24 marca 1942 r., w trakcie akcji likwidacyjnej lubelskiego getta na Podzamczu, Niemcy wywieźli z żydowskiej ochronki przy ul. Grodzkiej 11 ponad sto dzieci wraz z trzema opiekunkami. Wszystkich rozstrzelano na terenie dawnej kopalni piasku.
Teren nieistniejącej dzielnicy żydowskiej na Wieniawie
Dzielnica żydowska na Wieniawie miała charakter małego miasteczka założonego jako odrębne miasteczko na początku XVII w., włączone do Lublina w 1916 r. Do 1939 r. Żydzi stanowili ok. 70 proc. jego mieszkańców. Centrum Wieniawy stanowił rynek, obok którego znajdowały się synagoga, dom modlitwy i cmentarz. W maju 1940 r. Niemcy wysiedlili Żydów na Podzamcze, a budynki i cmentarz żydowski zostały zniszczone.
Spacer „Szlakiem Pamięci Żołnierzy Wyklętych” prowadzi do miejsc, w których stosowano represje wobec żołnierzy podziemia niepodległościowego.
Spacer przygotowała Fundacja im. Kazimierza Wielkiego oraz Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział Miejski w Lublinie.
W ramach spaceru trasą związaną z postacią bł. ks. Stanisława Mysakowskiego uczestnicy zobaczą południowe krańce miasta, w tym malowniczą rzekę Nędznicę, las Rudka, rzekę Bystrzycę i miejsca związane z działalnością księdza.
Szlak rozpoczyna się przy ul. Krężnickiej na końcowym przystanku linii autobusu nr 8, biegnie przez most na rzece Nędznicy. Wchodzi w las Rudki, przebiega przez miejsce dawnej fundacji Księdza Mysakowskiego, której świadkiem jest jedyny ocalały krzyż. Następnie idzie wzdłuż ściany lasu i bagien, by przejść przez most na rzece Bystrzycy i osiągnąć przystanek końcowy linii autubusu nr 25 na granicy dawnych Zemborzyc (obecnie Lublina) i Prawiednik.
Trasa po wybranych przykładach architektury Tadeusza Witkowskiego w Sródmieściu.
Tadeusz Witkowski (1904 – 1986) był niezwykle twórczym architektem związanym przez całą swoją pracę zawodową z Lublinem, w którym zaprojektował ponad 50 budynków. O wszechstronności i wielkim talencie architekta świadczy różnorodność architektury, który tworzył, zarówno pod względem funkcji, jak i formy i stylu. Witkowski jest autorem m.in. willi, kamienic, szkół, biurowców, kościołów, obiektów handlowych, gmachów uczelnianych, budynków przemysłowych i wielu innych. Podczas swojej praktyki przyszło mu projektować w zmiennych warunkach społeczno – politycznych, czego wynikiem jest złożony obraz dorobku projektowego, składającego się z przykładów międzywojennej nowoczesności, historyzującej doktryny okresu socrealizmu i pełnego obostrzeń powojennego modernizmu.
Spacer opracowali: Marcin Semeniuk, Tomasz Smutek
Awangarda i Tradycja – architektura użyteczności publicznej w II RP w Lublinie.
W międzywojennym Lublinie wzniesiono wiele ciekawych i interesujących budynków mieszczących urzędy, banki, szkoły, instytucje kultury, itp... Są one świadectwem awansu Lublina, jako stolicy województwa i rozwijającego się ośrodka II Rzeczpospolitej. Na ich przykładzie można prześledzić ówczesne zmieniające się prądy i kierunki stylistyczne architektury lat 20 i 30 – od tradycji do nowoczesności. Początkowe nawiązywanie do tożsamościowego stylu narodowego i monumentalnego klasycyzmu akademickiego manifestujące odrodzenie polskiej państwowości ustąpiło z biegiem lat nowej formie w duchu awangardy funkcjonalistycznej, która odzwierciedlała ambicje nowoczesnego miasta.
Spacer opracowali: Marcin Semeniuk, Tomasz Smutek
Szlak obejmuje 40 zabytkowych obiektów w województwie lubelskim, głównie sakralnych, posiadających wyraźne cechy charakterystyczne dla Renesansu Lubelskiego. Szlak oznakowany został za pomocą znaków drogowych oraz tablic informacyjnych umieszczonych przy samych obiektach.
W Lublinie znajduje się 11 z pośród 40 obiektów na szlaku:
Więcej informacji o szlaku znajduje się na stronie internetowej Renesans Lubelski.