Film "Stalker"

Stalker(Stałkier)
reż.: Andriej Tarkowski
scen. (na podstawie własnej powieści „Piknik na skraju drogi”): Arkadij i Borys Strugaccy
zdj.: Gieorgij Rerberg, Aleksandr Kniażyński
muz.: Eduart Artiemiew
w.: Aleksandr Kajdanowski (Stalker), Antolij Sołonicyn (Pisarz), Nikołaj Grińko (Profesor), Alisa Frejndlich (żona Stalkera)
prod.: ZSRR 1979 (161 min)
 
(...) Powieść braci Strugackich należy niewątpliwie do tradycyjnych przykładów literatury fantastycznej. Ale Tarkowski wziął z niej tylko fabułę (…) czyli „prawie nic”, tak dalece fabuła jest tu elementem drugoplanowym.
Właściwie z powieści przewędrowała do filmu tylko sytuacja wyjściowa, też zresztą ujawniona przez reżysera z dużym opóźnieniem po bardzo dużej i czysto opisowej ekspozycji. Oto jakaś niezidentyfikowana pozaziemska cywilizacja złożyła w niesprecyzowanym punkcie Ziemi krótką wizytę i nie podejmując prób kontaktu opuściła nasz glob. Międzynarodowe organy kontrolne zakazały dostępu do Strefy. Jednak nielegalni przewodnicy, stalkerzy, za sowitym wynagrodzeniem wprowadzają tam śmiałków, nęconych położoną w sercu Strefy Komnatą, w której spełniają się najśmielsze życzenia.
„Stalker” został jednak chemicznie wyprany z wszelkich atrakcji wizualnych, (…) znanych nie tylko z „Gwiezdnych wojen”, ale nawet ze skądinąd poważnej „2001: Odysei kosmicznej”. Resztki owej pozaziemskiej cywilizacji wyglądają jak fundamenty jakichś baraków i ruiny niewielkiej fabryczki. Zaś międzynarodowy system blokady Strefy sprowadza się do drutów kolczastych i paru jeepów z żołnierzami w białych hełmach. Widać, że to wszystko prawie nie interesuje Tarkowskiego.
Natomiast stokroć bardziej zajmuje go wizja owego przyszłościowego świata, niezbyt chyba odległego w czasie od naszych dni. Tu reżyser, jako twórca również oprawy plastycznej swego filmu, zadbał o kształt rygorystycznie spójny i konsekwentny. Nie wróży on ludzkości nic przyjemnego. (…)

Jerzy Płażewski – KINO 2/1980