Wstęp wolny. Na oprowadzanie obowiązują zapisy pod nr tel. 81 533 08 18 (od poniedziałku do piątku w godz. 9.30-17.00).
Prowadzenie: kuratorka projektu Magdalena Ujma
Projekt Grodzka 5 poświęcony jest historii kamienicy mieszczącej się pod takim właśnie adresem na Starym Mieście w Lublinie. Historia jest tutaj przedmiotem niekończącego się poszukiwania, tropienia, odgadywania, śledzenia, a wraz z tymi czynnościami – odtwarzania i rekonstruowania z zachowanych fragmentów. Impulsem staje się bogata pamięć budynku, którą będą odsłaniały opowieści pojedynczych osób – dawnych mieszkańców, bywalców lub pracowników mieszczących się w kamienicy instytucji. Na kształt wspomnień mają wpływ marzenia, ambicje, lecz i frustracje czy zawiedzione ludzkie nadzieje. Indywidualne interpretacje, w których prawda miesza się z fikcją, rodzą setki możliwych wariantów historii.
Kamienica Grodzka 5 to w gruncie rzeczy konglomerat dwóch budynków, przy Grodzkiej 5 i Grodzkiej 5a (łączy się z nimi także i kamienica przy Grodzkiej 3). Obserwując ich zawikłaną, labiryntową strukturę, można dostrzec niezwykłą wielowarstwowość historii. Po wojnie Grodzka 5 pełniła funkcję domu stowarzyszeń twórczych, przechodząc na własność miasta i stając się siedzibą wielu ważnych, nie tylko lokalnie, instytucji. Do końca 2012 roku mieściła się tutaj Galeria Labirynt i Biuro Wystaw Artystycznych (BWA). Do dzisiaj znajdują się tu m.in. biura i galeria Ośrodka Praktyk Teatralnych Gardzienice, siedziba redakcji miesięcznika „Akcent”, biura oddziałów Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) i Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP), Muzeum Apteka Cefarm, a także restauracja Złoty Osioł. Obecnie zaś wprowadziła się tu nowa instytucja – Warsztaty Kultury.
Intensywne życie kulturalne Grodzkiej 5, gdzie pojawiały się słynne postaci teatru alternatywnego i klasycy awangardy sztuk wizualnych nie jest dostatecznie docenione i zbadane, a przecież zostawiło swoje ślady w samej substancji budynku, nie mówiąc już o kształcie życia artystycznego w Lublinie,
a zapewne i poza nim. Zastanawia także fakt, że powojenna zmiana statusu kamienicy okupiona została przemilczeniem jej wcześniejszych dziejów. Pochodząca z XV wieku, często zmieniała właścicieli, trafiając ostatecznie w pierwszej ćwierci XX wieku w ręce żydowskie. Mieściła się w niej znana piekarnia i piwiarnia. Ważnym faktem z jej historii jest i to, że na początku lat 40. znalazła się na granicy lubelskiego getta.
Celem projektu Grodzka 5 jest uzmysłowienie aktualności i bliskości historii, twórcze przepracowanie historii pewnej staromiejskiej kamienicy, danie głosu tym, którzy zostali zapomniani. Z zaproszonymi gośćmi i z mieszkańcami Starego Miasta stworzymy wielowątkową opowieść o domu, na bazie miejskich legend czy historii kryminalnych, w której zatarte przez czas wspomnienia będą modyfikowane przez sferę marzeń, pragnień, niespełnienia i szaleństwa.
Magdalena Ujma
Prace zrealizowane w ramach projektu Grodzka 5:
Monika Drożyńska
Lornetka
instalacja site specific
2013
Lornetka” jest o patrzeniu, oglądaniu i postrzeganiu. Ludzie mogą jej użyć, a nie tylko ją obejrzeć. Daje możliwość przeżycia pewnego doświadczenia, nie sprowadza się tylko do biernej obserwacji.
Paradoks polega na tym, że dwa judasze wmontowane w drzwi, które nazywam lornetką, nie dadzą się jako lornetka wykorzystać. Nie przybliżają one widoku, który kryje się za drzwiami, pozwalają go doświadczyć jedynie w zniekształconym przez optykę wizjera fragmencie.
Oglądanie tego, co za drzwiami, będzie możliwe wyłącznie raz jednym, raz drugim okiem, każdym wizjerem osobno. Obraz całości będziemy musieli poskładać sobie sami.
Za drzwiami znajduje się miejsce niedostępne dla ludzi z zewnątrz. Stojąc na jego progu udało mi się zobaczyć w skrócie zawiłości architektury i zarazem historii tego miejsca.
Dlatego Lornetka wcale nie jest lornetką, i nie przybliża tego, co znajduje się daleko. Pokazuje tylko fragment zniekształconej opowieści. Myślę, że taka właśnie jest uczciwa opowieść o historii: na zawsze fragmentaryczna, subiektywna i zniekształcona, a dodatkowo przycięta na potrzeby okoliczności. Historia w naszych oczach jest bez wyjątku interpretacją i o tym właśnie mówi Lornetka.
Drzwi zaopatrzone w parę oczu próbują rozproszyć nieco ciężar historii wiszącej nad kamienicą. W pewnym sensie stają się „obserwatorem” tego, co przyniesie przyszłość. Zdjęcie pomieszczenia, znajdującego się za drzwiami, w których umieszczone są judasze, pokażę w salach nazywanych mieszczańskimi, ale to już zupełnie inna historia.
Monika Drożyńska (ur. 1979) – projektantka, performerka, autorka instalacji, animatorka kultury. Ukończyła studia na ASP w Krakowie. Uczestniczyła w wystawach krajowych i międzynarodowych, zorganizowanych przez wiedeńskie MuseumsQuartier, warszawską Zachętę, Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w Gdańsku, Bunkier Sztuki w Krakowie. Otrzymała stypendium Funduszu Wyszehradzkiego (2012). W 2012 roku miała wystawę indywidualną w Bałtyckiej Galerii Sztuki Współczesnej Baszta Czarownic w Słupsku, uczestniczyła także w Silesia Art Biennale.
Artystka znana jest z zainteresowania pracą w przestrzeniach pozagaleryjnych, w kontakcie z przypadkowymi osobami, nieprzyzwyczajonymi do odbioru sztuki. Interesuje ją sztuka jako spotkanie, rozmowa, poznawanie innych ludzi, możliwość dania im głosu. W latach 2010-2011 przeprowadziła na bilbordach projekt Haft miejski, w którym wykorzystała zebrane przez siebie napisy na miejskich murach. Jedną z wielu jej akcji społecznych było Uszyj sobie dom kultury (2008/2009), podczas którego usiłowała zebrać grupę mieszkańców osiedla, gdzie likwidowano dom kultury, by wspólnie uszyć namiot-spódnicę, w którym mogłyby się odbywać zajęcia zastępcze. Jednym z głównych tematów jej twórczości jest użyteczność sztuki współczesnej, a także kontrast między jej rynkowo-galeryjnym funkcjonowaniem a społecznym potencjałem.
monika.drozynska.pl
Karolina Breguła
Obraza
film
czas trwania: 20’
2013
Film Obraza powstał jako koprodukcją pomiędzy Warsztatami Kultury a Zachętą – Narodową Galerią Sztuki. Równolegle z naszym pokazem będzie pokazywany podczas finałowej wystawy „Spojrzenia 2013. Nagroda Fundacji Deutsche Banku” w Zachęcie.
Film jest krótkim fabularnym wideo zawierającym elementy groteski. To przewrotna opowieść o urzędniku opętanym myślą o nowoczesności. Prowincjonalne miasto, w którym pracuje, zdaje się być ostoją tradycji, lecz jednocześnie i ksenofobii, lęku wobec wszystkiego, co nowe i nieznane. By zbudzić mieszkańców z ich wstecznictwa, urzędnik postanawia zastosować niecodzienną metodę. Korzystając z ludzkiej przekory, wymusza postęp poprzez zakazy i ograniczenia, które mieszkańcy starają się złamać.
Film wpisuje się w projekt Grodzka 5, poświęcony różnym formom pamięci związanym z konkretnym miejscem (czyli staromiejską kamienicą przy ul. Grodzkiej 5 w Lublinie), lecz także fikcyjnym opowieściom snutym na bazie przeszłych wydarzeń. W Obrazie Karolina Breguła podejmuje wątek historii alternatywnych, potencjalnych, które mogły się wydarzyć w danym miejscu.
Obraza
scenariusz i reżyseria: Karolina Breguła
zdjęcia: Robert Mleczko
dźwięk: Weronika Raźna
język: węgierski (napisy polskie i angielskie)
Karolina Breguła (ur. 1979) – artystka multimedialna, autorka instalacji, happeningów, wideo i fotografii. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, doktorantka na tej samej uczelni. Występowała i wystawiała w takich instytucjach, jak: Muzeum Narodowe w Warszawie, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w Gdańsku, Muzeum Sztuki w Kalmar w Szwecji czy Real Art Ways w Hartford w USA. Laureatka m.in. nagrody Samsung Art Master, otrzymała stypendium Młoda Polska i stypendium Funduszu Wyszehradzkiego. Autorka takich projektów, jak: Formy Przestrzenne wobec katastrofy (2013), Fire-Followers (2013), Biuro tłumaczeń sztuki (2010) czy Niech nas zobaczą (2003). W 2012 roku przeprowadziła performatywną konferencję interdyscyplinarną w Galerii El w Elblągu, a w 2013 miała wystawę indywidualną w Galerii Atlas Sztuki w Łodzi. Mieszka i pracuje w Warszawie. W bieżącym roku brała udział w programie rezydencyjnym Artist Quarter Budapest, jest zaproszona także do pobytu w Nowym Jorku w ramach programu ICC, Jej głównym zainteresowaniem jest problematyka recepcji sztuki. Bada nieprofesjonalnych odbiorców sztuki i ich relację z dziełem. Szuka miejsca dla sztuki w codzienności i ról, jakie dziedzictwo może odgrywać we współczesnym świecie. Budowanie znaczeń
i autoanaliza kultury stały się sensem jej najnowszej działalności artystycznej.
