Tekst: Magda Drab
Reżyseria: Gosia Dębska
Scenografia: L'udmila Bubánová
Muzyka: Ignacy Zalewski
Ruch sceniczny: Agnieszka Konopka
Multimedia: Maria Porzyc i Tomasz Jóźwin
Reżyseria światła: Maciej Iwańczyk
Obsada:
- Paulina Moś
- Helena Radzikowska
- Paweł Rutkowski
- Piotr Sierecki
- Mateusz Trzmiel
- Marek Węglarski
- ze specjalnym udziałem Gołdy Tencer i Krystyny Czubówn
Czas trwania spektaklu 90 min.
Spektakl dla osób powyżej 16. roku życia.
Żydzi na Madagaskar! – wołali wściekli, polscy antysemici w latach 30. XX wieku i potem, w marcu 1968 roku. Legnicka aktorka i dramatopisarka Magdalena Drab postanowiła spełnić ten ich lepki, rasistowski sen i przeniosła na widmową wyspę, zagubioną gdzieś na oceanie metafizycznym grupę słynnych polskich Żydów czyli Żypo. Stanisław Lem odkrywa, że nie jest tu sam, choć nie wie, czy żyje czy umarł, pionierka psychoanalizy Helena Deutsh i cesarzowa kosmetologii Helena Rubinstein wprowadzają go w sekrety wyspy, mieszka tu wynalazca utopijnego języka esperanto - Ludwik Zamenhof, nadal pisze wiersze Julian Tuwim, świat hollywoodzkiego kina reprezentuje Samuel Goldwyn. Lem próbuje rozgryźć zasady rządzące „wyspą nie z tej ziemi”, inni rozbitkowie oprowadzają go po polsko-żydowskim czyśćcu, do którego trafił. Głos pramatki Ewy (Gołda Tencer) konkuruje tu z narracją Krystyny Czubówny, opisującą przyrodę i mieszkańców Madagaskaru, jakby to był film z serii National Geographic. A może to jednak survivalowy serial typu „Lost” lub „I-land”?
Kolejna lemowska antyutopia, dla niepoznaki tylko przeniesiona z futurystycznego kosmosu w egzotyczno-oniryczne realia? Bohaterowie prezentują się w serii monologów i uciesznych piosenek, więc może Lem został uwięziony w jakimś narkotycznym musicalu? Magda Drab podpowiada jeszcze konwencję widowiska w podtytule sztuki „horror metafizyczny”, reżyserka Gosia Dębska zapełnia sceną sztuczną dżunglą, zręcznie podbija komediowe tony. Jednym z istotnych elementów spektaklu jest język, jakim mówią postaci: co jakiś czas aktywuje się zaskakująca anomalia – więźniowie wyspy zaczynają do każdego słowa dodawać głoskę „ż”, jakby wyspa brała odwet za ich wypartą, przemilczaną tożsamość. Drab nazywa to „żężeniem”. „ŻZrywamy żboki żze żśmiechu…” Ale przecież, jakby tak się dobrze zastanowić, to wcale nie jest śmieszne.
W warszawskim przedstawieniu konwencja i język, lekkość i anegdotyczność skrywają kluczowe dylematy dotyczące uwikłania w polskość i żydowskość równocześnie. Pada pytanie, czy można sobie wybrać świat, w którym żyjemy, czy można siebie stworzyć na nowo, na własnych warunkach, bez oglądania się na przodków, środowisko, mechanizmy społeczne, epokę wreszcie? Kiedy możemy być naprawdę wolni, skoro wyspa-Utopia-Madagaskar od Magdy Drab nie istnieje? A nawet jeśliby istniała i tak nie byłby oazą wolności.
Łukasz Drewniak, kurator programu teatralnego Tatru Starego w Lublinie
Madagaskar | Teatr PAPAHEMA & Teatr Żydowski w Warszawie/ horror metafizyczny inspirowany losami wybitnych Polaków żydowskiego pochodzenia
Madagaskar – egzotyczna wyspa u wybrzeży Afryki. Niespełniony sen Polaków o kolonialnym imperium. Francja była niegdyś gotowa odstąpić Polsce swoją kolonię, pod warunkiem, że Polska wyśle tam wszystkich Żydów z Europy. Oferta na tyle kusząca, że nawet rozpoczęto przygotowania… Jednak był już rok 1936, marzenia o koloniach szybko się rozwiały i – pomimo chwytliwego hasła: „Żydzi na Madagaskar” – plan nigdy nie doszedł do skutku.
Madagaskar to w spektaklu wyimaginowane zaświaty – dla tych, z którymi nie wiemy, co począć. To przestrzeń zsyłki dla dusz o niewiadomym pochodzeniu, zawiłej przeszłości czy podejrzanych rysach. Nie ma dla nich miejsca w piekle, w nicości, w niebie. Zamknięci w tropikalnej poczekalni, zesłani na wyspę, wciąż czekają. Spotkamy tam Stanisława Lema, Helenę Rubinstein, Juliana Tuwima, Helenę Deutsch, Samuela Goldwyna, Ludwika Zamenhofa. I wielu innych… Czuwa nad nimi żydowska pramatka, Ewa z początku, z czasu, gdy jeszcze nie istniała wieża Babel. Nasi rozbitkowie w absurdalny, niekiedy groteskowy sposób walczą o przetrwanie, próbując uciec z wyspy. Ale czy z Madagaskaru można uciec? Czy pozwolisz im uciec? A może to ty ich tam…?
NAGRODY:
Magdalena Drab, autorka dramatu pt. „Madagaskar”, została nagrodzona za najlepszy tekst 28. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej. Spektakl znalazł się w finale Konkursu, pośród 13 najlepszych inscenizacji polskiego dramatu współczesnego.
Bilety: I-50 zł, II- 40 zł, III- 25 zł, IV- 20 zł
Parter i loże sali widowiskowej wyposażone są w pętlę indukcyjną.
Po spektaklu rozmowę z twórcami poprowadzi Wojciech Majcherek.
Spektakl powstał w koprodukcji Teatru Papahema z Teatrem Żydowskim im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie.
