Kolejny spacer po Lublinie w ramach projektu "Witamy w Lublinie".
Start: 20 października (poniedziałek) o godz. 17, przy murku z kwiatami na Krakowskim Przedmieściu, obok kościoła św. Trójcy.
Ania Dąbrowska i Ola Gulińska opowiedzą i oprowadzą po wielokulturowym Lublinie.
Lublin był miastem wielokulturowym, mieszkali tu ludzie wielu wyznań, posługujący się różnymi językami. Na ulicach mówiono po polsku, rosyjsku, rusku, niemiecku, w jidysz. Cała ta różnobarwna, polifoniczna przestrzeń zniknęła po wojnie. Zostały ślady. Ta wycieczka jest po śladach właśnie.
W jidysz לובלין,
po ukraińsku Люблін,
po litewsku Liublinas,
rosyjsku Люблин
- ul. Ewangelicka, kościół Św. Trójcy
25 sierpnia 1784 roku król stanisław August Poniatowski wydał przywilej na budowę kościoła ewangelicko-augsburskiego w Lublinie. Gmina ewangelicka działała w Lublinie od 1560 roku. W 1787 roku powstał przykościelny cmentarz ewangelicki. W 1826 roku odbył się pierwszy pogrzeb na cmentarzu ewangelickim przy obecnej ul. Lipowej. Lubelscy protestanci byli głównymi propagatorami uprzemysłowienia Lublina. Większość istniejących dziś dużych zakładów może wywodzić swe pochodzenie od Moritzów, Plagego, Hessa czy Vetterów.
- ul. Zielona
Cerkiew grecką p.w. Narodzenia NMP wybudowaną w końcu XVIII w. przy ul. Zielonej. W dwudzietoleciu międzywojennym przekazano powstającemu w Lublinie Instytutowi Misyjnemu, którego zadaniem było prowadzenie "misji" wśród prawosławnych (w ramach tzw. neounii), i zmieniono jej wezwanie na "św. Jozafata".
- ul. Niecała
Tu można zobaczyć kuczkę - szałas budowany na żydowskie święto namiotów (Sukkot), w którym spożywa się tradycyjne posiłki podczas trwania święta;
Ortodoksyjnych żydów w Lublinie nie ma, kuczek nikt już nie buduje.
- ul. Noworybna 8
Budynek dawnej siedziby Centralnego Komitetu Żydów w Polsce oraz Wojewódzkiego Komitetu Żydów. Oba działały w latach 1945-49, kiedy próbowano reaktywować żydowskie życie w niepodległej Polsce. Komitet uruchomił szkołę żydowską, wydawał gazetę dla Żydów, zbierał relacje ocalałych. W roku 1948 mieszkało w Lublinie ok. 500 osób narodowości żydowskiej. Ostatnia fala emigracji nastąpiła w wyniku kampanii antysemickiej w 1968 roku.
- ul. Grodzka 11
Ochronka od końca XIX wieku mieściła się w budynku przy Grodzkiej 11. Dom sierot. W czasie wojny matki oddawały tu swoje dzieci z najdzieją, że w ten sposób przeżyją. Pod koniec marca 1942 roku hilterowcy wywieźli dzieci na Tatary, do kopalni piachu i tam zamordowali.
- Brama Grodzka
Przejście, połączenie między miastem górnym, chrześcijańskim a dolnym, żydowskim.
- zamek
Bez historii miłości pięknej księżniczki i uroczego księcia; od 1824 roku więzienie kryminalne Królestwa Kongresowego; od 1831 więzienie carskie; po dozyskaniu przez Polskę nipodległości (1918) więzienie polskie, od 1939 hitlerowskie a od 1944 sowieckie (później pod kuratelą Urzędu Bezpieczeństwa). od 1957 roku jest muzeum.
Nacenniejszą częścią Zamku jest Kaplica Św. Trójcy - gotycka, "zachodnia" budowla, w której wnetrzu znajdują się bizantyjskie, "wschodnie" freski. Można doszukać się tam wpływów serbskich, halicko-wołyńskich, kijowskich, a także elementów charakterystycznych dla malowideł z Góry Athos.
- ul. Jateczna
Nieistniejąca ulica, nieistniejące synagogi. W Lublinie przed wojną funkcjonowało ponad 100 synagog i domów modlitwy. Przy Jatecznej stały te najważniejsze: Synagoga Maharszala, Maharama i Szywe Kryjem.
- Plac manewrowy PKS
Studzienka dziś nieczytelny, nieznany fragment dawnego Lublina. Tu kończyła się ulica Szeroka, główna ulica żydowskiej dzielnicy na Podzamczu, tu przez lata przychodzili ludzie po wodę.
- cerkiew przemienienia pańskiego na Ruskiej
Pierwsza wzmianka o lubelskiej cerkwi zawarta jest w dokumencie z 1390 roku w sprawie tzw. "ruszycy". Pierwsza drewniana świątynia powstała w XV wieku, zaś druga murowana ufundowana w tym miejscu w 1588 przez Zygmunta III Wazę, uległa poważnemu pożarowi w 1607. Odbudowana w stylu późnorenesansowym, orientowana, trójnawowa zachowała się do dziś. Do chwili odzyskania przez kościół prawosławny świątyni w Szczebrzeszynie była najstarszą nieprzerwanie istniejącą świątynią prawosławną w Polsce.
Według niektórych językoznawców sama nazwa "Lublin" jest pochodzenia ruskiego, po polsku brzmiałaby "Lubin".
Projekt finansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich oraz ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Środki Przejściowe PL2005/017-488.01.01.01.
CreArt. Sieć miast na rzecz twórczości artystycznej
