19 grudnia 2014 roku międzynarodowy panel ekspertów, działający przy Komisji Europejskiej, zarekomendował przyznanie Lublinowi, jako miejscu zawarcia Unii Lubelskiej, Znaku Dziedzictwa Europejskiego (European Heritage Label), a uroczyste wreczenie przyznanego Znaku miało miejsce w Solvay Library w Brukseli w dniu 15 kwietnia 2015 roku.
Znak Dziedzictwa Europejskiego 2015
Miasto Lublin otrzymało Znak jako miejsce zawarcia Unii Lubelskiej - wyjątkowy symbol pokojowej i demokratycznej integracji dwóch krajów, zróżnicowanych religijnie i etnicznie. Idee te są reprezentowane materialnie przez zachowane w krajobrazie miasta Lublina zabytki będace świadkami zawarcia Unii i ją upamietniające - Kaplica Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim, Pomnik Unii Lubelskiej oraz kościół p.w. św. Stanisława Biskupa i Męczennika wraz z Klasztorem oo. Dominikanów.
HISTORIA PRZYZNAWANIA ZNAKU
W 2006 r. rozpoczęły się przygotowania do uruchomienia międzyrzadowej inicjatywy pod nazwą Znak Dziedzictwa Europejskiego. Ustalono, iż ZDE będą mogły uzyskać obiekty materialne i niematerialne, które posiadają symboliczne znaczenie dla historii i dziedzictwa kulturowego Europy, stanowiąc żywe przypomnienie wspólnej rzeczywistości politycznej i pamięci historycznej kontynentu, a tym samym przyczyniając się do wzmocnienia europejskiej tożsamosci. Znakiem Dziedzictwa Europejskiego miały być wyróżniane zarówno miejsca materialne - pamiątki, zabytki, budowle, zespoły architektoniczne i krajobrazowe, stanowiska archeologiczne oraz dziedzictwo niematerialne, reprezentowane przez obiekty lub miejsca, które je symbolizują.
Miasto Lublin i jego obiekty związane z podpisaniem w 1569 roku Unii polsko - litewskiej: Kosciół p.w. św. Stanisława Biskupa i Męczennika wraz z Klasztorem Dominikanów, Kościół św. Trójcy i pomnik Unii Lubelskiej po raz pierwszy otrzymały Znak w 2007 r. Był on wyrazem uznania dla Lublina, jako symbolu europejskich idei integracji, ponadnarodowego dziedzictwa demokracji i tolerancji oraz dialogu kultur między Wschodem i Zachodem. Obok Lublina Znakiem wyróżniono jeszcze trzy obiekty z Polski: Wzgórze Lecha w Gnieźnie, kościół katedralny p.w. śś. Stanisława Biskupa i Wacława na Wzgórzu Wawelskim w Krakowie oraz Stocznie Gdańską – obiekty związane z powstaniem „Solidarności”. Łącznie 65 miejsc w Europie otrzymało międzyrządowy znak dziedzictwa, który przyznawali ministrowie kultury z 18 krajów UE.
Komisja Europejska decyzją z 10 marca 2015 r. (Dz.Urz.KE, 2015/C83/03) potwierdziła przyznanie Lublinowi znaku.
Państwa członkowskie UE, dążąc do poprawy funkcjonowania międzyrządowego projektu oraz zapewnienia mu stabilności i długotrwałego efektu, wyraziły wolę, by podjąć działania na rzecz zmiany formuły Znaku na inicjatywę unijną. 20 listopada 2008 r. Rada UE przyjęła konkluzję, w której udzieliła Komisji Europejskiej mandatu do przedstawienia wniosku dotyczącego stworzenia przez Unię Znaku Dziedzictwa Europejskiego oraz do określenia uwarunkowań praktycznych do realizacji tego projektu.
 |
W efekcie negocjacji, w ramach Rady UE z Parlamentem Europejskim, 16 listopada 2011 r. przyjęto Decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1194/2011/UE, która ustanowiła prawne ramy dla realizacji projektu ZDE, wprowadzając zasady i procedury przyznawania Znaku, monitorowania działalności obiektów, które otrzymały ZDE oraz ich sieciowania. |
W 2013 roku po raz pierwszy przyznano nowy Znak Dziedzictwa Europejskiego następującym obiektom: Parkowi Archeologicznemu Carnuntum, czyli zrekonstruowanej dzielnicy rzymskiego miasta znajdującej się w Bad Deutsch-Altenburg na wschodzie Austrii, średniowiecznej siedzibie gildii w estońskim Tallinie oraz dwa miejsca w Holandii: Pałacowi Pokoju w Hadze, w którym mieści się siedziba Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości oraz nazistowskiemu obozowi przejściowemu z drugiej wojny światowej Westerbork, znajdującemu się w Hooghalen na północnym wschodzie kraju. W naborze z 2014 r. państwa uprawnione do składania propozycji, przekazały do Komisji Europejskiej ogółem 36 kandydatur. Europejski panel ekspertów zarekomendował przyznanie Znaku 16 kandydaturom, przy czym Polska jest jedynym krajem UE, który uzyskał aż trzy nominacje (Konstytucja 3 Maja 1791, Historyczna Stocznia Gdańska – obiekty związane z powstaniem „Solidarności” oraz Unia Lubelska).
Idea i cele Znaku Dziedzictwa Europejskiego
Głównym celem Znaku Dziedzictwa Europejskiego jest wzmocnienie u obywateli Europy, w szczególności u młodych ludzi, poczucia przynależności do Unii Europejskiej, w oparciu o wspólne wartości i elementy europejskiej historii i dziedzictwa kulturowego, a także uznanie walorów różnorodności krajowej i regionalnej oraz wzmocnienie wzajemnego zrozumienia i dialogu międzykulturowego.
Celem znaku jest to, aby obywatele Europy, zwłaszcza młodzież, uzyskali nowe możliwości zdobywania wiedzy o naszym wspólnym, choć różnorodnym dziedzictwie kulturowym, wspólnej historii oraz wartościach i roli Unii Europejskiej. Celem Znaku Dziedzictwa Europejskiego nie jest ochrona obiektów, lecz promowanie ich europejskiego wymiaru, udostępnianie ich jak najszerszemu gronu odbiorców, w szczególności młodym ludziom, a także o zapewnienie wysokiej jakości informacji oraz organizacje działań edukacyjnych i kulturalnych, podkreślających role i miejsce danego obiektu w historii Europy i integracji europejskiej. Znak Dziedzictwa Europejskiego może ponadto przynieść korzyści gospodarcze, wspomagając rozwój turystyki kulturalnej.
Zawarcie Unii Lubelskiej
Znak Dziedzictwa Europejskiego ma służyć podkreślaniu symbolicznej wartości obiektów, które odegrały znaczącą rolę w historii i kulturze Europy oraz budowaniu Unii Europejskiej. Przyznanie go Lublinowi pozwoliło przypomnieć tradycje Rzeczypospolitej Obojga Narodów – federacji dwóch państw z jednym władcą oraz jednym parlamentem z dużą władzą ustawodawczą. Podpisanie Unii w 1569 roku zakończyło niemal dwustuletni proces zbliżania dwóch bardzo rożnych państw.
Królestwo Polskie w pełni należało wówczas do kręgu cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa, zaś Wielkie Księstwo Litewskie na obszarach miedzy Bałtykiem i Morzem Czarnym (dziś Litwa, Białoruś i Ukraina) obejmowało ostatni w całej Europie naród pogański, Litwinów i bardzo liczną ludność prawosławną Rusinów, przodków dzisiejszych Białorusinów i Ukraińców.
Unia Lubelska była pierwszym, tak świadomym przypadkiem demokratycznej integracji rożnych narodów, pozwalającej na współistnienie wielu grup etnicznych i religijnych. Idee, dzięki którym została podpisana Unia Lubelska, przyświecały także procesom kształtowania nowoczesnej Europy oraz budowania Unii Europejskiej.
Zadaniem Znaku Dziedzictwa Europejskiego jest również poprawa rozumienia przez obywateli europejskich historii Europy i procesu budowania Unii, a także ich wspólnego, a jednocześnie różnorodnego dziedzictwa kulturowego, w powiązaniu z wartościami demokratycznymi i prawami człowieka.
