Położenie
- Powierzchnia: 2,51 km2
- Liczba mieszkańców: 15 227
Granice Bronowic wytyczają od wschodu ul. A. Walentynowicz i H. Ordonówny, od południa ul. Droga Męczenników Majdanka, od zachodu rzeka Czerniejówka, a od północy rzeka Bystrzyca – ul. Mieszczańska – ul. Mieszczańska w kierunku torów PKP – tory PKP.
Z historii dzielnicy
Nazwa „Bronowice” po raz pierwszy pojawiła się w dokumentach z 1342 roku. Pierwotna nazwa, zapisywana również jako „Brunouiczi” prawdopodobnie pochodzi od patronimicznego imienia Bron (Bronisław) bądź Bruno. Początkowo Bronowice były wsią leżącą na prawym brzegu Bystrzycy. Wieś została sprzedana przez króla Kazimierza Wielkiego i przez ponad 150 lat była własnością wójtów lubelskich. W 1504 roku rada miejska Lublina odkupiła Bronowice od synów Stanisława Morsztyna. Od najdawniejszych czasów znajdowały się tu kopalnie kamienia wapiennego.
W roku 1811 w związku z trwającą modą na lecznictwo wodne, odkryte zostały źródła mineralne przecinającej Bronowice Czerniejówki. Odkrycia tego dokonał Tomasz Baliński – założyciel jednych z pierwszych w Lublinie łazienek leczniczych. Łazienki nie funkcjonowały długo, w związku z przekazaniem terenu najpierw A. Makarewiczowi, później J. Chrościelewskiemu, który doprowadził do całkowitego upadku łazienek. W 1822 roku osada została wydzierżawiona wieczyście, zaś w roku 1864 miasto zrzekło się prawa własności do niej. Ostatnimi właścicielami Bronowic – do 1916 roku – byli Sachsowie.
Zasadnicza zmiana Bronowic dokonała się w roku 1877, w związku z przeprowadzeniem przez wieś linii kolejowej łączącej Lublin z Kowlem, co ułatwiło znacząco transport towarów. Niewielka wieś przekształciła się wówczas w dobrze prosperującą gospodarczo osadę podmiejską. Na terenie Bronowic powstało wiele fabryk, m.in. Cementownia „Firlej”, fabryka „Eternit”, fabryka narzędzi, młyn parowy Michała Koźmińskiego, fabryka maszyn rolniczych Moritza i Wolskiego oraz Zakłady Mechaniczne Plage/ Laśkiewicz (na bazie których w późniejszym czasie powstała Lubelska Wytwórnia Samolotów).
Przez blisko sześć wieków Bronowice funkcjonowały jako samodzielna jednostka administracyjna. W granice miasta włączono ją dopiero w 1916 roku.
Źródła:
Lublin. Przewodnik, Wydawnictwo Test, Lublin 2014.
Lublin. Przewodnik, Lublin: Wydawnictwo GAUDIUM, Lublin 2012.
Sochacka A., Rodowody lubelskich dzielnic [w:] Lublin w dziejach i kulturze Polski, red. T. Radzik, A. Witusik, Lublin 1997.
Gawarecki H., Gawdzik C., Ulicami Lublina, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1976.
Opracowanie historyczne: dr Urszula Lewartowicz, w ramach programu "Święto Lubelskich Dzielnic", więcej o projekcie Program Dzielnice Kultury.