Położenie
- Powierzchnia: 3,35 km2
- Liczba mieszkańców: 25 991
Obręb dzielnicy Czechów Południowy wytyczają od wschodu al. Spółdzielczości Pracy, od południa ul. Smorawińskiego - ul. Szeligowskiego - ul. Północna - al. Solidarności, od zachodu ul. Wyrwasa - ul. Poligonowa, od północy ul. Arnszatajnowej - ul. Koncertowa - al. Kompozytorów Polskich - ul. Elsnera - ul. Związkowa.
Z historii dzielnicy
Zanim Czechów stał się lubelską dzielnicą, stanowił odrębną miejscowość. Nazwa „Czechów” pojawia się po raz pierwszy w 1326 roku w źródłach dominikańskich jako „villa Czechówka”. Kolejna, bardziej szczegółowa wzmianka pochodzi z roku 1369 i wiąże się z nadaniem wsi Stogniewowi (oraz umożliwieniem korzystania ze znajdującego się w niej młyna) przez Kazimierza Wielkiego.
Na początku XV wieku Czechów stał się własnością najpierw Janusza i Falisława herbu Jastrzębiec, a później – w latach 1418 – 1411 – sekretarza księcia litewskiego Witolda – Mikołaja Cebulki. Czechów był już wtedy dużą wsią (w XV wieku uprawiano tu ponad 460 ha ziemi), zamieszkałą przez zamożnych i przedsiębiorczych rolników, o czym świadczy zawiązana przez nich w celach handlowych spółka. Prawdopodobnie w I połowie XVI wieku wybudowane zostało na terenie Czechowa fortalicjum. W latach 1531 – 1533 właścicielami wsi byli Rafał Ożarowski i Jan Bychawski.
W drugiej połowie XVI wieku, na skutek podziałów terytorialnych, majątek został rozdzielony. W 1649 roku wydzielono tak zwaną Czechówkę Dolną, oddzielając ją od Czechówki Górnej. W roku 1671 znajdujący się na terenie wsi dwór obronny przebudowany został na pałac, który dziesięć lat później spustoszyły wojska kozackie.
W XVIII wieku właścicielami zamku została rodzina Tarłów. W roku 1870 Czechów (na podstawie ukazu carskiego) przekazany został gubernatorowi suwalskiemu – Arcimowiczowi. Później dzierżawcą majątku został Aleksander Doliński. W drugiej połowie XIX wieku nastąpiła stopniowa rozbiórka pałacu.
XIX wiek to okres wyodrębnienia z majątku Lemszczyzny, Probostwa i Bielszczyzny. W roku 1916 Czechówka Dolna włączona została w granice administracyjne Lublina, całość terytorium znalazła się w obrębie miasta w roku 1959. Nowa dzielnica podzielona została administracyjnie na dwie części – Czechów Południowy oraz Północny.
Źródła:
Lublin. Przewodnik, Lublin: Wydawnictwo GAUDIUM, Lublin 2012.
Sochacka A., Rodowody lubelskich dzielnic [w:] Lublin w dziejach i kulturze Polski, red. T. Radzik, A. Witusik, Lublin 1997.
Kowalczyk I., Zwiedzamy Lublin. Przewodnik, Lublin 2011.
Wojciechowski S., Sochacka A., Szczygieł R., Dzieje Lubelszczyzny. T. IV. Osady zaginione i o zmienionych nazwach historycznego województwa lubelskiego, Warszawa 1986.
Opracowanie historyczne: dr Urszula Lewartowicz, w ramach programu "Święto Lubelskich Dzielnic", więcej o projekcie Program Dzielnice Kultury.