Miasto Lublin obchodziło w 2019 roku wyjątkowy jubileusz – 1 lipca minęła 450. rocznica zawarcia unii polsko-litewskiej, zwanej Unią Lubelską. Ponadto, był to czas świętowania 15-lecia obecności Polski w Unii Europejskiej. Uroczyste obchody podpisania unii były doskonałym momentem, aby przypomnieć o roli, jaką odegrał również Lublin w kształtowaniu europejskiej wspólnoty narodów.
W całorocznym programie obchodów Jubileuszu znalazł się szereg wydarzeń kulturalnych, koncertów, wystaw, spektakli, konferencji naukowych oraz imprez sportowych. W ich organizację aktywnie włączyli się mieszkańcy Lublina, miasta partnerskie, lubelskie uczelnie, szkoły, a także wiele instytucji naukowych oraz kulturalnych w kraju i za granicą.
Wśród wydarzeń jubileuszowych wymienić należy konferencję międzynarodową "Kongres Dwóch Unii - Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej" organizowaną przez Miasto Lublin w dniach 13-15 maja 2019 roku, z udziałem czołowych europejskich historyków, zajmujących się tematyką Unii Lubelskiej oraz jej znaczenia w dziejach nowoczesnej Europy, a także luminarzy kultury litewskiej i polskiej.
W ramach wydarzeń organizowanych przez Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków 14 maja w Centrum Kultury odbyły się wykłady i panel dyskusyjny poświęcony historii podpisania, analizie uwarunkowań i podstaw zawarcia Unii Lubelskiej, przyjętych zasad, jej skutków, trwałości, a także odbioru z perspektywy dnia dzisiejszego. Obok wybitnego grona historyków polskich, takich jak profesorowie Ryszard Szczygieł, Andrzej Zakrzewski, Marek Ferenc, Krzysztof Pietkiewicz, usłyszeliśmy wypowiedzi naukowców z Wielkiej Brytanii (prof. Robert Frost), Białorusi (prof. Hienadź Sachanovich), Ukrainy (prof. Natalia Biłous) i Litwy (prof. Jūratė Kiaupienė, Zigmantas Kiaupa). Jest to grupa międzynarodowych ekspertów, dla których problematyka Unii Lubelskiej i dzieje stosunków polsko-litewskich są szczególnie istotnym zainteresowaniem naukowym.
Drugi panel, zatytułowany „Dziedzictwo kulturowe Rzeczypospolitej Obojga Narodów: dziedzictwo, które jednoczy czy dzieli?”, był poprzedzony wystąpieniami wprowadzającymi w tematykę wielokulturowości, tolerancji, współistnienia i pokojowej koegzystencji narodów oraz wspólnego dziedzictwa. Te problemy zostały naświetlone podczas wystąpienia profesor Iwony Hofman, politologa z lubelskiego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz doktor Kristiny Sabaliauskaite, litewskiej historyk sztuki i znanej pisarki. W panelu dyskusyjnym uczestniczył JE Eduardas Borisovas, Ambasador Republiki Litewskiej w Rzeczypospolitej Polskiej, ponadto głos zabrali profesor Dariusz Chemperek z Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej oraz wykładowcy wystąpień wprowadzających. Dyskusji towarzyszył Stasys Eidrigevičius, światowej sławy litewski artysta plastyk, który przygotował plakat promujący obchody, a podczas Kongresu wykonał szkice dokumentujące odbywające się uroczystości jubileuszowe.
W ramach Kongresu odbyło się także spotkanie depozytariuszy Znaku Dziedzictwa Europejskiego, któremu towarzyszył szereg wydarzeń promujących ideę, założenia, a także logo Znaku. Zarówno o znaczeniu i historii Unii Lubelskiej, jak i miastach oraz miejscach wyróżnionych ZDE mogliśmy dowiedzieć się z czterech wystaw zorganizowanych przez Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków - dwie wystawy wewnętrzne: "Miasta i miejsca uhonorowane Znakiem Dziedzictwa Europejskiego", przysłana przez Komisję Europejską oraz "Unia Lubelska 1569", opracowana specjalnie dla miasta Lublin przez Archiwum Główne Akt Dawnych, a także dwie wystawy zewnętrzne: "Znak Dziedzictwa Europejskiego" autorstwa Huberta Mącika oraz wystawa historyczna poświęcona Unii Lubelskiej, wypożyczona z Muzeum Lubelskiego. Ponadto w przestrzeni miasta po raz kolejny pojawiły się elementy dekoracyjne służące promocji logo Znaku - windery przy obiektach związanych z Unią Lubelską, banery przed Centrum Kultury, gdzire odbywało się spotkanie oraz specjalnie przygotowana prezentacja multimedialna na fasadzie Centrum Spotkania Kultur. Ponadto, przejściu pod Pomnik Unii Lubelskiej i złożeniu kwiatów przez ambasadora Republiki Litewskiej i prezydenta Miasta Lublin oraz wizycie studyjnej w pozostałych miejscach związanyh z zawarciem Unii Lubelskiej towarzyszyło przejście i występy barwnego korowodu Fundacji Belriguardo, promującej kulturę i obyczajowość czasów Renesansu.
15 maja przedstawiciele Znaku Dziedzictwa Europejskiego wraz z gronem chętnych uczestników udali się na wizytę studyjną do Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, w którym jest przechowywany akt zawarcia Unii Lubelskiej (dokument litewski) oraz Konstytucja 3 Maja, także wyróżniona ZDE.
Podsumowanie wydarzenia znajdziecie Państwo w publikacji "450 lat Unii Lubelskiej. Kongres Dwóch Unii. Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej", dostepnej do pobrania w wersji cyfrowej ponizej.