Prace w obrębie koron drzew należy przeprowadzać w sposób najmniej szkodzący drzewom (oznacza to, iż planowane prace pielęgnacyjne winne być wykonywane zgodnie ze sztuką ogrodniczą tj. z zastosowaniem odpowiedniej techniki cięć, zakresu tych cięć, czy odpowiedniej pory roku co zależne jest od gatunku drzewa).
Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o ochronie przyrody z dnia 16.04.2004 roku (Dz.U.2015 poz. 1651 z poz. zm.) nie można usuwać gałęzi drzewa w wymiarze przekraczającym 30% korony, która rozwinęła się w całym okresie rozwoju drzewa, oznacza to, że jeżeli w ubiegłym roku usunięte zostało 10% masy korony to w tym roku można zredukować ją już tylko o 20% .
Art. 87a.
2. Prace w obrębie korony drzewa nie mogą prowadzić do usunięcia gałęzi w wymiarze przekraczającym 30% korony, która rozwinęła się w całym okresie rozwoju drzewa, chyba że mają na celu:
wskazującej na konieczność przeprowadzenia takiego zabiegu. Dokumentację przechowuje się przez okres 5 lat od końca roku, w którym wykonano zabieg.
Przy tego typu zabiegach trzeba bardzo uważać, żeby nie doprowadzić do uszkodzenia lub ewentualnego zniszczenia drzewa, czy jego zeszpecenia. Dlatego też warto pamiętać o sporządzeniu dokumentacji fotograficznej podczas przeprowadzania takich czynności, obrazującej stan drzewa przed i po usunięciu gałęzi.
Usunięcie gałęzi w wymiarze przekraczającym 30% korony stanowi jego uszkodzenie, a w przypadku usunięcia 50% korony drzewa mówimy już o jego zniszczeniu.
Nie należy również pozbawiać drzewa korony w stopniu uniemożliwiającym odbudowę jej pierwotnego kształtu, czyli ogławiać drzewa. Działanie takie przyspiesza proces obumierania drzewa.
CIĘCIA PIELĘGNACYJNE
Utrzymanie prawidłowego i charakterystycznego dla gatunku (odmiany) pokroju, poprawnej konstrukcji korony oraz możliwie najlepszego stanu zdrowotnego drzewa nazywamy cięciami pielęgnacyjnymi (przyrodniczymi). Ze względu na rodzaj możemy te zabiegi podzielić na:
Wszystkie z wymienionym zabiegów wykonywać można przez cały rok. Jednak najkorzystniej jest je przeprowadzać w trakcie spoczynku zimowego drzew, przed rozpoczęciem okresu wegetacji i latem, czyli czerwiec- wrzesień. W przypadku drzew, u których występuje „płacz wiosenny” np. brzoza, grab, klon, zaleca się wykonywanie cięcia żywych gałęzi w pełnym ulistnieniu. Drzewa z rodziny orzechowatych takich jak: orzech, orzesznik, czy skrzydłorzech, bardzo źle znoszą cięcia żywych gałęzi. W sytuacjach koniecznych, cięcia należy wykonywać między 15 lipca i 15 sierpnia.
Zestawienie wybranych gatunków drzew ze względu na ich reakcję na cięcie żywych gałęzi:
Zestawienie wybranych gatunków drzew ze względu na możliwość odbudowania korony po jej ponadnormatywnej redukcji:
Miejsca cięć
Gatunki iglaste: Zarówno gałęzie żywe i martwe usuwa się tuż przed zgrubieniem nasady gałęzi, zazwyczaj usytuowanym prostopadle do osi usuwanej gałęzi. (rys. 1)
Gatunki liściaste: Gałęzie martwe odcina się u podstawy, tuż przed granicą żywych tkanek, z zasadą nienaruszania kalusa, bez względu na jego wielkość (rys. 2). Gałęzie żywe odcina się przed zgrubieniem, nie uszkadzając brewki* lub obrączki**.
*brewka- naturalny ślad u nasady gałęzi (konara) w miejscu rozwidlenia, oddzielający jej nasadę od pozostałej części drzewa
**obrączka- zgrubienie w formie pierścienia obejmujące nasadę gałęzi. Typowa dla np. jabłoni, jarząba, czeremchy oraz drzew iglastych.
Gałąź żywą wrastającą pod kątem ostrym, odcina się u podstawy usuwanej gałęzi, bez uszkadzania zgrubienia (brewki lub obrączki, rys. 3)
Gałąź żywą wyrastającą pod kątem zbliżonym do kąta prostego odcina się przed zgrubieniem nasady, nie uszkadzając obrączki (rys. 4) lub brewki (rys. 5).
Likwidację rozwidlenia równorzędnego wykonuje się w miejscu rozwidlenia tuż przed zgrubieniem lub obrączką, tnąc równolegle do linii którą wyznacza oś gałęzi do pozostawienia (rys. 6)
Jakość cięć
Powierzchnia cięcia musi być gładka, wykonana pod odpowiednim kątem, w jednej płaszczyźnie, ostrym narzędziem (pilarka, piła ręczna, sekator).
W przypadku konieczności usunięcia gałęzi grubych, bardzo grubych i konarów, cięcie powinno być wykonane z zachowaniem zasady „na 3 razy”(rys. 7)
Ochrona miejsc lęgowych
Podczas podcinki drzew w trakcie trwania okresu lęgowego ptaków (1 marca- 15 października) należy zwrócić szczególną uwagę na występowanie gniazd i lęgów ptasich, których w tym okresie nie można usuwać, chyba że zostaną wprowadzone odstępstwa od tego zakazu (zezwolenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie).
Poza cięciami przyrodniczymi rozróżnić możemy również drugą grupę prac w obrębie korony drzewa - cięcia techniczne (nieprzyrodnicze). Są to cięcia konarów i gałęzi likwidujące kolizję z urządzeniami technicznymi lub architekturą umożliwiające sąsiedztwo drzewa i kolidującego z nim obiektu.
W przypadku zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia wykonywane są natychmiastowo. W pozostałych sytuacjach należy je przeprowadzać tak jak cięcia pielęgnacyjne.