Definicja "dopalaczy"
„Dopalacze" - terminem tym potocznie określa się grupę różnych substancji lub ich mieszanek o rzekomym lub faktycznym działaniu psychoaktywnym pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, które nie znajdują się w wykazie substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Nowe substancje psychoaktywne w Lublinie
Fala zatruć dopalaczami w Lublinie wciąż rośnie. Przez nazywane zwyczajowo dopalacze rozumiemy pewną grupę substancji psychoaktywnych, których działanie jest zbliżone do działania znanych nielegalnych substancji, znajdujących się w Polsce pod kontrolą prawną na mocy ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii. Nowelizacja ustawy z 2015 roku określiła nowe substancje psychoaktywne jako substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w każdym stanie fizycznym, o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy. Obecnie na rynku NSP obserwuje się rosnące zainteresowanie środkami z dwóch grup: syntetyczne kannabinoidy (odpowiadające znanym od lat kannabinoidom zawierającym THC, takim jak marihuana czy haszysz) oraz stymulantów (środków pobudzających, w większości pochodnych amfetaminy). W dniu 16 lipca 2018 r. wpłynął do Sejmu projekt zmiany ustawy przygotowany przez Ministerstwo Zdrowia który zakłada, że za posiadanie na własny użytek znacznej ilości nowych substancji psychoaktywnych będzie groziła grzywna, kary ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności do lat 3. Projekt nowelizacji został opracowany ze względu na pilną potrzebę wdrożenia kolejnych działań ograniczających zjawisko wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych i nowych substancji psychoaktywnych. Ta zmiana ma przyspieszyć walkę z dopalaczami, ponieważ zostaną objęte procedurą poddawania danej substancji kontroli i sankcjom karnym takim samym, jakie są przewidziane w prawie krajowym wobec narkotyków. W związku z szybkim tempem pojawiania się niebezpiecznych substancji, zasadnym wydaje się określanie ich wykazu w formie rozporządzenia, w przypadku którego czas niezbędny do prowadzenia prac legislacyjnych będzie krótszy niż w przypadku zmian regulacji ustawowych.
Sprawozdanie z lokalnej kampanii „Dopalacze droga donikąd”
Całość działań w ramach kampanii została podzielona na trzy etapy, które realizowane były w latach: 2015/2016, 2016/2017 i 2017/2018.
Działania w ramach kampanii w 2015 r.:
Lokalna Kampania pod nazwą „Dopalacze - droga donikąd” realizowana była w trzech etapach:
Pierwszy etap (rok 2016)
I. Dostosowanie działań z zakresu profilaktyki narkomanii do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18.08.2015 w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej oraz organizacja szkoleń, spotkań, konferencji w zakresie przeciwdziałania narkomanii i „dopalaczy”. Etap ten pozwolił przede wszystkim na weryfikację dotychczasowych działań profilaktycznych w szkołach oraz na dostosowanie struktury programu profilaktycznego do obowiązujących aktów prawnych i standardów.
Adresaci: szkoły podstawowe, gimnazja, specjalne ośrodki szkolno – wychowawcze, centra kształcenia ustawicznego, licea ogólnokształcące oraz zespoły szkół ponadgimnazjalnych.
Na spotkaniach z dyrektorami jednostek oświatowych, pedagogami oraz osobami realizującymi programy profilaktyczne omówione zostały następujące zagadnienia:
II. Realizacja cyklu działań profilaktycznych obejmujących:
Drugi etap (rok 2017)
I. Zwiększenie ilości sprawdzonych, profesjonalnych form i technik oddziaływań profilaktycznych które są atrakcyjne i skuteczne dla adresatów.
II. Zwiększenie osobistych kompetencji profilaktycznych kadry pedagogicznej.
Adresaci działania: zadanie realizowane było w formie cyklu spotkań prowadzonych oddzielnie dla czterech grup kardy pedagogicznej: wiek wczesnoszkolny, wiek IV – VI szkoły podstawowej, wiek gimnazjalny oraz szkoły ponadgimnazjalne. Podział wynikał ze specyfiki realizacji działań profilaktycznych w każdej grupie wiekowej.
Podczas spotkań zaprezentowane były współczesne, nowatorskie formy i techniki profilaktyczne stosowane w Polsce i na świecie, uporządkowane wg rodzajów profilaktyki oraz tematyki i celów. Omówione były również zasady implementacji programów, form i technik dające możliwość ich realizacji w lubelskich placówkach oświatowych. Kolejne zadanie realizowane było w formie treningu osobistych kompetencji profilaktycznych, czyli cyklu spotkań, prowadzonych na zasadach pracy w małej grupie. Trening obejmował specyfikę pracy z uczniem używającym środki psychoaktywne, rodzaje interwencji, kontakt z rodzicami, co umożliwiło uczestnikom pracę nad doskonaleniem jakości kontaktu z ludźmi, pokonanie osobistych ograniczeń w relacjach interpersonalnych, rozwój umiejętności diagnostycznych oraz wynikającego z prawidłowej diagnozy procesu decyzyjnego.
Dwa główne zadania tego etapu uzupełnione były o:
Realizacja drugiego etapu kampanii podsumowana była podczas spotkania w grudniu 2017 r. Na spotkaniu zaprezentowane zostały efekty wdrażania programów, form i technik profilaktycznych w lubelskich placówkach. Przedstawiona była również rola osobowościowych predyspozycji gwarantujących skuteczność pracy profilaktycznej.
Trzeci etap (rok 2018)
Koordynacją działań zajmował się Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Lublin.