Położony na terenie KUL kościół pw. Św. Krzyża (znany obecnie jako akademicki) powstał w XV wieku. Według legendy gdański kupiec Henryk próbował ukraść przechowywaną w kościele oo. dominikanów cząstkę Krzyża Świętego. Pod osłoną nocy chciał wywieźć relikwię z miasta, ale już poza murami woły stanęły i nie chciały dalej ciągnąć wozu. Przerażony Henryk zawrócił do miasta, oddał relikwię, a następnie ufundował w miejscu cudownego zdarzenia kościół – pierwotnie drewniany, później murowany w stylu renesansu. Pod koniec XVII w. świątynia została przejęta przez dominikanów obserwantów, którzy wybudowali przy niej klasztor. W XIX w. kościół, użytkowany m. in. jako koszarowy magazyn, stopniowo popadał w ruinę. W czasach II Rzeczpospolitej, podczas przebudowy związanej z przystosowaniem całego kompleksu do potrzeb uczelni, przeprowadzono remont świątyni z częściowym zachowaniem renesansowych cech bryły budynku, natomiast wnętrze nabrało surowego klimatu świątyń z pierwszych wieków chrześcijaństwa.