Jaka była historia SBO? Z jakimi wyzwaniami i sukcesami wiąże się realizacja SBO? Jakie mamy rady dla szkół, które realizują ten proces po raz pierwszy? Zapraszamy do zapoznania się z wywiadem z koordynatorkami pierwszych edycji Szkolnych Budżetów Obywatelskich w Lublinie – Aleksandrą Iwańską-Figurą i Agatą Cholewą.
Ola jak historycznie rozwijał się proces SBO, a dawniej MBO?
Aleksandra Iwańska-Figura: Młodzieżowy Budżet Obywatelski był uruchomiony w Lublinie po raz pierwszy w 2019 roku. Został zrealizowany w trybie otwartego konkursu ofert przez Fundację Twórczości, Edukacji i Animacji Młodzieży – “TEATRIKON”, która prowadziła nabór i wsparcie realizacji projektów. Projekty mogły być składane przez nieformalne grupy dzieci i młodzieży, w skład których wchodziły minimum 3 osoby uczące się w lubelskich szkołach podstawowych, ponadpodstawowych czy studiujące na lubelskich uczelniach. Każdy z projektów musiał zostać poparty przez inne młode osoby: projekty małe do 1000 zł musiały zyskać poparcie minimum 15 osób; projekty średnie do 3000 zł musiały zyskać poparcie minimum 30 osób; projekty duże do 5000 zł musiały zyskać poparcie minimum 50 osób. Oceny i wyboru projektów, które otrzymały dofinansowanie dokonał specjalny zespół w składzie: przedstawiciel Młodzieżowej Rady Miasta Lublin, dwóch przedstawicieli Zespołu ds. Dzieci i Młodzieży Lublina, Pełnomocnik Prezydenta ds. Dzieci i Młodzieży Lublina, przedstawiciel Organizacji pozarządowej działającej na rzecz młodzieży. Preferowane były projekty odwołujące się do rekomendacji Młodzieżowej Rady Miasta Lublin, wypracowanych w ramach projektu „Młodzież w polityce – polityka dla młodzieży” w zakresie aktywizacji młodzieży, doradztwa zawodowego czy samorządu uczniowskiego, a także projekty zakładające udział młodzieży z mniejszymi szansami i uwzględniające równowagę płci.
Skoro MBO były realizowane z sukcesem to dlaczego nie kontynuowano tej formuły?
A. I-F: W 2020 roku ze względu na wybuch pandemii COVID-19 Młodzieżowy Budżet Obywatelski nie był kontynuowany. W warunkach trwającej pandemii uruchomiony został Szkolny Budżet Obywatelski jako działanie nawiązujące do celów MBO, a jednocześnie będące jednym z flagowym działań w ramach Europejskiej Stolicy Młodzieży 2023.
Z jakimi wyzwaniami mierzyły się MBO?
A. I-F: Jedną z trudności podczas samej realizacji dla projektodawców było uzyskanie poparcia przez rówieśników. Jednak z perspektywy czasu trudno też było dotrzeć do młodzieży bez pośredniczenia w tym procesie przez placówki oświatowe. Dlatego wydaje się, że wprowadzenie formuły "szkolnego budżetu" jest jak najbardziej korzystna pod kątem wykorzystania "naturalnego środowiska" młodych ludzi, jakim są szkoły, placówki oświatowe czy ośrodki szkolno-wychowawcze. Środowisko szkolne jest naturalną przestrzenią rozwijania aktywności społecznej młodych ludzi. Szkolne Budżety Obywatelskie to też przygotowanie do włączania się w inne działania projektowe partycypacyjne, wolontariat, NGO etc.
Wiemy, że w I edycji SBO wzięło udział 10 placówek, natomiast obecnie ich liczba się podwoiła. Czy to dobry pomysł?
Agata Cholewa: Oczywiście! Szkolne Budżetu Obywatelskie pomagają budować demokrację szkolną, sprawczość, samorządność uczniów i uczennic. Marzymy o tym, żeby w przyszłości ta idea objęła wszystkie lubelskie szkoły, placówki i ośrodki. Partycypacja w działaniu to duże wyzwanie ale też uruchamianie nowych możliwości. Współpraca dzieci, młodzieży i dorosłych pomaga zidentyfikować faktyczne potrzeby, odkryć istniejące zasoby, wzmacniać relacje, budować więzi. Dzięki temu, że jest to działanie skierowane do całych społeczności szkolnych to pomysły zgłoszone do SBO są realizowane także przy wsparciu Rady Rodziców a nawet Rady Dzielnicy. W przyszłości może też uda się zaangażować lokalny biznes etc. Oczywiście, na moment wdrażania i rozwijania Szkolnego Budżetu Obywatelskiego możliwość zaangażowania większej ilości placówek były zależne głównie od dostępności środków Urzędu Miasta Lublin. W I edycji dysponowaliśmy kwotą 40 000 zł. Analizując rozwiązania stosowane w innych miastach doszłyśmy do wniosku, że kwota 4000 zł na jedną placówkę jest optymalna. Ewaluacja procesu wykazała, że jest on bardzo potrzebny i należy go dalej rozwijać w oparciu o doświadczenia i rekomendacje szkół. Stało się to możliwe dzięki pozyskaniu środków z inicjatywy bilateralnej "Młodzież dla Miasta, Miasto dla Młodzieży – projekty i inicjatywy angażujące i włączające lokalne społeczności", finansowanej ze środków Funduszy EOG i Funduszy Norweskich. Jestem przekonana, że ten międzynarodowy projekt jeszcze bardziej wzmocni partycypację dzieci i młodzieży w Lublinie. Wzmacnianie głosu, uczestnictwa młodych ludzi w podejmowaniu decyzji o mieście to jeden z głównych celów Europejskiej Stolicy Młodzieży Lublin 2023.
Czy placówki poza 4000 zł na projekty mogły liczyć na inne wsparcie?
A.C: Oczywiście SBO, to przede wszystkim wsparcie merytoryczne. Dorośli, młodzież, dzieci, osoby pracujące w szkołach i urzędzie, wspólnie uczymy się, jak najlepiej organizować i wrażać Szkolne Budżety Obywatelskie w Lublinie. Każda edycja jest inna, każdy Szkolny Budżet Obywatelski jest wyjątkowy. Każda szkoła, placówka, ośrodek, wypracowuje swój własny regulamin, projekty, sposób wyboru inicjatyw, ich realizacji. Cały czas uczymy się od siebie wzajemnie i wspólnie rozwijamy cały proces. W pierwszej edycji realizowaliśmy spotkania informacyjne dla koordynatorów i koordynatorek oraz uczniów i uczennic. Ewaluacja wykazała, że na spotkania należy zaprosić również osoby zajmujące się księgowością i sprawami technicznymi. Warto też wesprzeć zespoły robocze. Dlatego obecnie też szkoły otrzymują również wsparcie mentoringowe prowadzone przez Fundację, którą reprezentuje Ola.
Jakie rady dla szkół, które realizują ten proces po raz pierwszy?
A.C: Warto zapoznać się z doświadczeniami pilotażowej edycji, która dostępna jest na stronie szkolnybudzet.lublin.eu w zakładce "I edycja SBO". Według mnie kluczowa jest otwartość na coś zupełnie nowego, na słuchanie i doświadczanie. Również gotowość na popełnianie błędów i wspólne poszukiwanie kolejnych rozwiązań. Dzieci i młodzież z pilotażowej edycji często mówiły o tym, że poza dużą ilością pracy, towarzyszyła im zabawa, możliwość poznania nowych osób i zrobienia czegoś nowego i co najważniejsze swojego. Entuzjazm młodych ludzi to siła napędowa Szkolnych Budżetów Obywatelskich. Dlatego bardzo ważne jest, żeby Szkolne Zespoły Robocze działały na zasadach demokratycznych, wzmacniały podmiotowość wszystkich osób, bez względu na wiek. Tylko dzięki uzupełnianiu się kompetencjami, oparciu na różnorodnej wiedzy, doświadczeniach, inspiracjach dzieci, młodzieży, dorosłych można uzyskać najszersze zaangażowanie społeczności szkolnej i wspólne sukcesy.
Agata Cholewa - edukatorka, animatorka społeczna i kulturalna, pracuje w Biurze Partycypacji Społecznej Urzędu Miasta Lublin, zajmuje się działaniami partycypacyjnymi w Europejskiej Stolicy Młodzieży Lublin 2023. W czasie wolnym spędza czas w plenerze, siada na rower albo znika z książką, najchętniej na Roztoczu.
Aleksandra Iwańska-Figura - członkini Zarządu Fundacji TEAM Teatrikon, psycholożka, trenerka. Doświadczona w koordynowaniu i wspieraniu realizacji projektów młodzieżowych. Specjalizuje się w pozyskiwaniu środków finansowych na realizację inicjatyw społeczno-kulturalnych i zarządzaniu zasobami ludzkimi. Pracowała jako animatorka w Ośrodku Wsparcia Ekonomi Społecznej Stowarzyszenia na Rzecz Integracji Społecznej „Modrzew”. Współpracuje z Urzędem Miasta. Interesuje się rozwojem kreatywności i nowymi systemami nauczania.
