Celem konkursu Skarby Kultury Przestrzeni 2019 jest popularyzacja przyjaznych dla ludzi rozwiązań przestrzennych na przykładach z życia wziętych. Służy do tego kilkuetapowa selekcja elementów przestrzeni, w której rolę pierwszego etapu pełni sam akt zgłoszenia swojej propozycji do konkursu, wyrażający chęć podzielenie się swoim pozytywnym odbiorem przestrzeni z innymi mieszkańcami.
Werdykt
GC – trasy rowerowe enduro i freeride na Górkach Czechowskich
Skarb Kultury Przestrzeni
wybrany przez Jury i Mieszkańców w kategorii „Działanie”
ODKRYWCA: Marcin Marciniak
TWÓRCA i OPIEKUN: Lubelskie Stowarzyszenie Rowerowe LSFR
Fenomen. Wiemy, jak trudno jest coś zrobić wspólnie i oddolnie z dobrym rezultatem. Przykład GC pokazuje, jak to robić. Działanie społeczne na zasadach DIY, „zrób to sam”, angażujące kilkadziesiąt osób, które przyniosło imponujący efekt stwarzający młodzieży warunki do uprawianie górskiego i terenowego sportu w środku miasta.
Uzasadnienie Jury: Namacalny rezultat świetnej organizacji, determinacji i skutecznego działania „zrób to sam” młodych ludzi dla dobra sportowej wspólnoty. Rowerzyści nie tylko tam jeżdżą, ale i dbają o tor. Działanie mogące budzić podziw i szacunek a nawet zazdrość.
Dąb na Bohaterów Monte Cassino
Skarb Kultury Przestrzeni
wybrany przez Jury
ODKRYWCA: Jan Kamiński
TWÓRCA: śp. Lucjan Ważny
OPIEKUN: niezidentyfikowany
Nieznany opiekun ocalił to drzewo, pokazując, że takie działania są możliwe. To nie tylko skarb ale nawet „cud kultury przestrzeni”, biorąc pod uwagę panujący trend lekceważenia wartości zieleni w zmianach przestrzeni miejskiej. Ewenement i przykład do naśladowania; wartość, którą koniecznie trzeba pokazać opinii publicznej.
Uzasadnienie Jury: Obecność tego dębu między pasami ruchu to bardzo ważny przekaz. Jego widok w tym miejscu pokazuje, jak bezradni jesteśmy, kiedy w przestrzeń wkracza nowoczesność (czasem źle rozumiana). Z drugiej strony, w tym, że dąb ocalał, jest też coś bardzo optymistycznego. Wyjątkowe jest samo drzewo jak i fakt, że nawet przy wielkiej budowie możliwe jest jego uratowanie i wcale nie musi ono przeszkadzać budowniczym. Nikt nie chciał go wyciąć albo były takie plany, ale ktoś przyczynił się do tego, że drzewo przetrwało – prawdopodobnie była to czyjaś świadoma decyzja.
Balkon na Cyruliczej
Skarb Kultury Przestrzeni
wybrany przez Jury
ODKRYWCA: Judyta Stani
TWÓRCA i OPIEKUN: Właścicielka balkonu
Świetna aranżacja zieleni w skali i w obszarze działania dostępnych każdemu i wbrew stereotypowi balkon-pelargonie. Przykład, że sami mieszkańcy mogą stworzyć nową jakość estetyczną będącą wzorem dla miasta. Koszty własne a satysfakcja dla wszystkich.
Uzasadnienie Jury: Widok tego balkonu pokazuje, że ludzie mają potrzebę oswajania przestrzeni, aby czuć się dobrze nie tylko w dużej skali ale i w małej, a robiąc to mogą upiększać i wzbogacać wspólne otoczenie zamiast je szpecić, jak też często bywa. W Śródmieściu brakuje zieleni, bo jest ciasno, a to jest przykład zieleni, która nie zajmuje przestrzeni na poziomie gruntu. Taką zieleń widzi się z daleka i na pewno ktoś będzie o nią dbał. Do rozważenia przez miasto, czy nie dałoby się tej metody rozpowszechnić?
Zdroje podwórkowe
Skarb Kultury Przestrzeni
wybrany przez Mieszkańców w kategorii „Obiekt” i wyróżnienie Jury
ODKRYWCA: Dariusz Prażmo
TWÓRCA i OPIEKUN: niezidentyfikowani
Wyróżnienie Jury dla Odkrywcy Dariusza Prażmo za aktywność w znajdowaniu i dokumentowaniu całego bogactwa detali i obiektów w przestrzeni publicznej Lublina opowiadających o jego przeszłości lub ukazujących jej piękno. Uwagę zwraca liczba i wysmakowanie znalezisk, które zawsze są ciekawe. Dariusz Prażmo robi to od lat – programowo, systematycznie i konsekwentnie, dodatkowo prowadząc poświęcony temu profil Lubelski „flanering” na Facebooku. Uczy wszystkich patrzenia na otoczenie uważnym i czułym spojrzeniem.
Uzasadnienie Jury: Podwórkowe zdroje to świadectwo warunków miejskiego życia w minionych czasach, o których większość mieszkańców mało wie. Przykład czegoś pięknego, co mogło powstawać w innych czasach. Nasuwa się pytanie – a dziś? Zdrojów jest dużo, są dobrze zachowane ale też nieoczywiste; można je samodzielnie odkrywać. Element naszej tożsamości, która też wymaga odkrywania. Duży potencjał wizerunkowy Lublina do twórczego wykorzystania, na co Odkrywca zwrócił uwagę w swoim zgłoszeniu.
Górki Czechowskie
Skarb Kultury Przestrzeni
wybrany przez Mieszkańców w kategorii „Przyroda”
ODKRYWCA: Katarzyna Dudziak
OCHRONA przed urbanizacją w studium zagospodarowania przestrzennego w latach 2000-2019
Zalety i wartości Górek Czechowskich są w Lublinie ogólnie znane, przynajmniej tym 22 708 osobom, które w 2019 roku głosowało w referendum przeciwko ich zabudowie (67,7 % głosujących). Jako otwarta, zielona przestrzeń i ostoja natury w sercu dużego miasta stanowią unikat na skalę międzynarodową. Teren o bardzo korzystnym oddziaływaniu pro-zdrowotnym, dzięki masowemu występowaniu tam ok. 100 gatunków roślin leczniczych i miododajnych. Dla pokoleń lublinian są ucieczką od bloków, szkołą przyrody i symbolem swobody.
Zakola Bystrzycy przy Lubelskim Klubie Jeździeckim
Skarb Kultury Przestrzeni
wybrany przez Mieszkańców w kategorii „Przestrzeń”
ODKRYWCY: Agnieszka Duda-Jastrzębska, LubLublin
TWÓRCA i OPIEKUN: niezidentyfikowani
Meandrująca w tym miejscu Bystrzyca razem z przyległym terenem LKJ to słynna lubelska oaza spokoju w centrum miasta. Z pokolenia na pokolenie dzieci poznają tam konie, uczą się na nich jeździć, a dorośli przychodzą posiedzieć i pospacerować. Istnieje obawa, jak to miejsce będzie wyglądało w przyszłości. Rzeki pełnią w miastach bardzo ważne funkcje. Wymagają naszej uwagi i ochrony. Miasto, które leży nad rzeką, powinno zwracać się do rzeki i chronić te jej odcinki, które zachowały swoją naturalność.
Wąwóz ulicy Lipniak
Skarb Kultury Przestrzeni
wyróżnienie Jury
ODKRYWCA: Dariusz Boruch
OPIEKUN: Rada Dzielnicy Węglin Północny
Lokalny skarb, który trzeba wyróżnić, bo jest szerzej nieznany i możemy go łatwo stracić. Jest to jedna z kilku ulic zachowujących swój dawny pozamiejski, naturalny charakter (do których należą także ulice Trześniowska, Grodzickiego czy Węglinek) i przez to decydujących o wyjątkowości i różnorodności krajobrazu Lublina.
Uzasadnienie Jury: Zielone wnętrze zmieniające się wraz z porami roku. Ciąg pieszo-rowerowy z wielkim potencjałem, dzięki któremu ma szansę nie stać się kolejną ulicą samochodową tylko łącznikiem wyprowadzającym z silnie zurbanizowanej przestrzeni miejskiej do bogatej przyrodniczo doliny Cieku spod Konopnicy, którą być może uda się zrewitalizować (prace trwają). Jednak, aby się to udało, najpierw trzeba dostrzec piękno i wartość tej ulicy w jej obecnym kształcie.
Komentarz Marcina Skrzypka:
Ponieważ jest to konkurs na miejsca, które polepszają samopoczucie mieszkańców miasta, tym samym pokazuje on, jaka przestrzeń miejska podnosi jakość życia i dlaczego. Jest to droga do know-how poprzez care-why. Dzięki brakowi jakichkolwiek kryteriów wstępnych, otrzymaliśmy od mieszkańców maksymalnie szerokie spektrum tego, co dla ludzi jest ważne w przestrzeni miasta.
Komisja wybierająca nominacje do finału zauważyła, że większość zgłoszeń dotyczyła zieleni – drzew, ogródków, rzek, zielonych ulic czy zagajników. Zgłaszano przede wszystkim miejsca jak najbardziej naturalne, naśladujące naturę ręką człowieka lub takie, które czasem cudem przetrwały inwestycje budowlane. Można więc przypuszczać, że tego właśnie poszukujemy w przestrzeni zurbanizowanej: oddechu bliżej natury a także miłego zaskoczenia. Nie jest to natomiast zaskoczeniem dla urbanistów, którzy od zawsze podkreślają konieczność zrównoważonej zabudowy, jaką np. zastosowano kiedyś na w Lublinie osiedlach Mickiewicza czy Słowackiego, a której nie stosują współcześni deweloperzy, nawiązujący raczej do XIX-wiecznej tradycji kamienic czynszowych.
Nieoczekiwanym i ciekawym rezultatem konkursu jest fakt, że 25 zgłoszeń, czyli 40%, dotyczy miejsc na granicach dzielnic, a więc nie w ich przetworzonych przez człowieka centrach. Być może trzeba by potraktować to jako sygnał od mieszkańców, aby przyjrzeć się, czy nie brakuje tam przestrzeni dających mieszkańcom dobre samopoczucie. To odkrycie podpowiada, że konkurs na Skarby Kultury Przestrzeni może być użyte jako narzędzie diagnostyczne.
Ze względu na wielką różnorodność przestrzeni, na które mieszkańcy dobrze reagują, konkurs będzie kontynuowany i rozwijany, prawdopodobnie w różnych odsłonach tematycznych. Szukamy środków na wystawę i album ukazujące piękno Lublina opisane przez samych mieszkańców.
Więcej informacji: https://skarby.ulublin.eu/
