W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z serwisu lublin.eu oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień Twojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w Polityce prywatności.
Film: Asfaltowa dżungla
Data rozpoczęcia 2017-11-23
Godzina rozpoczęcia 18:00
Miejsce Dzielnicowy Dom Kultury "Węglin", ul. Judyma 2a
Organizator Dzielnicowy Dom Kultury "Węglin"
Udział Bezpłatny
Kategoria Film

Asfaltowa dżungla (The Asphalt Jungle, USA 1950) 112 min. 

Obsada: Sterling Hayden (Dix Handley), Louis Calhern (Alonzo D. Emmerich), Jean Hagen (Doll Conovan), James Whitmore (Gus Minissi), Sam Jaffe (doktor Erwin Riedenschneider), John McIntire (komisarz Hardy), Marc Lawrence (Cobby), Barry Kelley (porucznik Ditrich), Anthony Caruso (Louis Ciavelli), Marilyn Monroe (Angela Phinlay) i inni
Scenariusz: Ben Maddow i John Huston wg powieści W.R. Burnetta
Reżyseria – John Huston
Odmiana noir – heist
Motywy noir: chciwość, zdrada, żądza, korupcja, fatalizm

„Sokół maltański” (1941) Johna Hustona uznawany jest za początek nurtu „czarnego kina”. W późnej fazie tego nurtu reżyser zrealizował dojrzałą jego formę „Asfaltowa dżungla” (1950), która należy najbardziej charakterystycznych dokonań w podgatunku tzw. heista. Bohaterami filmu są gangsterzy oraz podejmujący z nimi współpracę ludzie, żyjący na pograniczu świata przestępczego. Z więzienia powraca Doc, gangster imponujący kompanom kreatywnością i precyzyjną fachowością. Natychmiast organizuje grupę niezbędną do skoku na dobrze strzeżony sejf, pełen drogich kamieni. Precyzyjnie zorganizowana sensacyjna akcja z licznymi scenami pełnymi napięcia jest tylko pretekstualna. Huston bardziej skupia się na ludziach, na szkicowaniu ich charakterów, ilustrowaniu motywów postępowania, kompleksów i pragnień. Houston rezygnuje ze schematycznego mitu demonicznego gangstera. Światu przestępczemu przydaje swoistej „banalności zła”, a genezę nieprawości upatruje w ludzkiej nieświadomości. Wyraża to jeden z bohaterów: „przestępczość jest lewą ręką ludzkich dążeń”. Mimo tych komplikacji i aktualizacji „Asfaltowa dżungla” pozostaje w obrębie fatalistycznej ontologii „czarnego kina”, ukazującej wielkie miasto jako gniazdo społecznego zła, rozbudzające chore pragnienia, wypaczające charaktery i prowadzące jednostkę ku zgubie. Taka charakterystyka nowoczesnej metropolii Towarzyszy uzupełnia „labiryntowa” koncepcja miejskiej przestrzeni, estetyka nocy i kontrastowa monochromatyczna stylistyka czarno-białej fotografii obrazu. Film posiada również charakterystyczny dla twórcy wymiar moralitetowy. Przedstawia świat męskiej heroicznej, a więc w gruncie rzeczy romantycznej mitologii – pełnej szpanu i ułańskiej fantazji. Z drugiej strony przewrotnej idealizowanej motywacji emocjonalnej i marzycielskiej. W tej mierze utwór jest charakterystyczną dla Hustona opowieścią o męskiej przyjaźni i zdradzie, o nadziei i fatalizmie, o przypadku jako czynniku decydującym o ludzkim losie. Obok tradycyjnych dla Noir ról męskich na uwagę zasługuje też epizodyczna rola Marylin Monroe (Angela), która została wówczas zauważona w Hollywood i przyczyniła się do dynamicznego rozwoju kariery. 

Sławne filmowe sceny Noir: Chorowita żona Calherna niepokoi się podejrzanymi kompanami męża. „Tak naprawdę są tacy, jak my”, zapewnia ją prawnik i dodaje: „Przecież przestępczość jest lewą ręką ludzkich dążeń”.

AKADEMIA ZAPOMNIANYCH ARCYDZIEŁ FILMOWYCH – KOLORY „NOIR”

Powstanie sugestywnej odmiany kina sensacyjno/gangsterskiego zwanej Noir (po polsku po prostu „czarnego kina”) była ściśle uwikłana w narastający klimat fatalizmu i chwiejności, jaka zapanowała w USA i na świecie w trakcie i po II wojnie światowej. Poza czynnikami historycznymi - ważne były też procesy modernizacyjne wpływające na ówczesną ludzką kondycję i obyczajowość. Poczucie kryzysu tożsamości powiązane było z dynamiczną industrializacją oraz pojawieniem się społeczeństwa masowego i konsumpcyjnego. Osobnym czynnikiem były impulsy emancypacyjne w sferze płci i społecznego gender. Postać kobiety fatalnej, niszczącej mężczyzn była w filmach symptomem reakcji na te zjawiska: nasilającego się mizoginizmu.

Estetycznie wizualna warstwa Noir wiele zawdzięcza europejskiej kinematografii, szczególnie ekspresjonizmowi niemieckiemu, który został przyswojony przez Hollywood dzięki emigrantom z Europy (m.in. takim twórcom jak Fritz Lang, Billy Wilder, Robert Siodmak, Otto Preminger, William Wyler). Z kolei komplikacje psychologicznego działania i motywacji bohaterów czarnego kina, ich niejednoznaczność etyczna inspirowane były popularnością teorii psychoanalitycznych Zygmunta Freuda i jego uczniów.

Stylistyka Noir to powtarzalny rytuał stałych sygnaturalnych znaków i symboli. Czarny film rozgrywa się zazwyczaj w mieście; do jego stałej ikonografii należy np. widok nocnej asfaltowej ulicy, mokrej po deszczu. Mroczny i niepokojący nastrój uzyskiwany jest przy pomocy ekspresyjnych środków: wyrazistych cieni, mocnych kontrastów, dominacji linii ukośnych i wertykalnych nad horyzontalnymi, nisko lub wysoko umieszczonych świateł kluczowych, agresywnego montażu i dezorientacji widza za sprawą unikania panoramicznych planów pełnych.

Postacie w filmie Noir często nie są wyodrębnione z tła, wtapiają się w nie, często ich wzajemny dystans podkreślany jest poprzez oddzielanie ich od siebie różnymi elementami kadru (drzwiami, oknami). Filmy operują chętnie zaburzoną, skomplikowaną nielinearną chronologią oraz posługują się często werbalnym komentarzem i narracją spoza kadru.

Najbardziej wpływowym aktorem czarnych filmów był Humphrey Bogart, który wykształcił charakterystyczny typ męskiego bohatera – prywatnego detektywa lub przestępcy. Wraz ze swoją żoną – Lauren Bacall stworzyli schemat i typ najpopularniejszej ówcześnie ekranowej pary. Popularnymi duetami aktorskimi Noir byli również Adrian Ladd i Veronica Lake. Ikoną kobiecości filmu Noir stała się także Rita Hayworth. Jane Greer stała się prototypem ról kobiet fatalnych. Pośród innych znaczących aktorów kina czarnego warto wymienić Jamesa Cagneya, Richarda Conte, Richarda Widmarka, Burta Lancastera czy Robert Mitchum.

Termin Film Noir narodził się wtórnie na gruncie refleksji francuskiego filmoznawstwa. Po raz pierwszy w 1946 użył go krytyk Nino Frank, a spopularyzowali go w swej książce francuscy krytycy Raymond Borde i Étienne Chaumeton. Kino Noir do dnia dzisiejszego fascynuje i inspiruje nowoczesną i ponowoczesną kulturę popularną i wysoką. Po latach filmy tej odmiany żyją swoim drugim życiem jako swoiste obiekty kultu w obrębie popkultury i ujawniają swoje nieoczywiste, ukryte głębinowe wymiary.

Kurator cyklu – dr hab Rafał Szczerbakiewicz

CreArt. Sieć miast na rzecz twórczości artystycznej