W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z serwisu lublin.eu oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień Twojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w Polityce prywatności.
Film: ​Intruz
Data rozpoczęcia 2018-05-17
Godzina rozpoczęcia 18:00
Miejsce Dzielnicowy Dom Kultury "Węglin", ul. Judyma 2a
Organizator Dzielnicowy Dom Kultury "Węglin"
Udział Bezpłatny
Kategoria Film

Intruz (Stranger, USA 1946) 95 min.

  • Obsada: Edward G. Robinson, Loretta Young, Orson Welles, Philip Merivale, Richard Long, Konstantin Shayne
  • Scenariusz – Anthony Veiller
  • Reżyseria – Orson Welles
  • Odmiana noir – wojenny
  • Motywy noir: kobieta w matni, zdrada, paranoja

W wojennej odmianie kina noir wyjątkowo mroczną fascynacją był nazizm. Szczególnie niedługi czas po II wojnie światowej próby spektakularnej demonizacji zbrodniczej ideologii przez filmowy wehikuł były częstym zjawiskiem. W filmie ekspresjonistycznego mistrza amerykańskiego kina artystycznego i autorskiego – Orsona Wellesa mamy do czynienia z wyraźnym tego przykładem. Figura zbrodniarza jest tutaj ściśle związana z lękiem przed jego „przebraniem” za normalnego obywatela. „Inny” jest taki jak my, podobny nam zewnętrznie – ostrzega Welles. Jego zbrodniczość jest nieoczywistą możliwością mrocznego wnętrza. Robinson gra tutaj rolę dla siebie nietypową, jest członkiem Komisji Zbrodni Wojennych Aliantów i poszukuje szczególnie niebezpiecznych zbrodniarzy wojennych. Nawrócony religijnie nazistowski fanatyk (w tej roli Shayne) ma mu w tym pomóc. Umożliwia mu ucieczkę z więzienia i jego tropem trafia do małej miejscowości Harper w stanie Connecticut, gdzie, jak ma nadzieję, Shayne może doprowadzić go do swego dawnego przełożonego (w tej roli sam reżyser Welles). Oczywiście Welles również przyjmuje nową tożsamość i jako profesor college'u nie jest szczęśliwy, widząc Shayne który pojawia się w mieście w szczególnym dniu, gdy ma ożenić się z młodszą od siebie córką sędziego Najwyższego Trybunału Sprawiedliwości (w tych rolach Loretta Young i Philip Merivale). Obecność byłego podwładnego oznacza jego dekonspirację. Dusi więc swego dawnego towarzysza jak ten klęka przy modlitwie i grzebie ciało w lesie. Ponieważ nie ma żadnych fotografii zbrodniarza, w którego wciela się Welles, łowca nazistów zmuszony jest wykorzystać podstępnie młodą żonę podejrzanego. Nie jest to łatwe, bo dziewczyna jest zaślepiona idealizującą perspektywą miłości i lojalna. Robinson ostrzega, że naziści: „Wyglądają jak zwykli ludzie, zachowują się jak zwykli ludzie… Zawsze gdy dostrzegą w tym korzyść.”

AKADEMIA ZAPOMNIANYCH ARCYDZIEŁ FILMOWYCH – KOLORY „NOIR”

Powstanie sugestywnej odmiany kina sensacyjno/gangsterskiego zwanej Noir (po polsku po prostu „czarnego kina”) była ściśle uwikłana w narastający klimat fatalizmu i chwiejności, jaka zapanowała w USA i na świecie w trakcie i po II wojnie światowej. Poza czynnikami historycznymi – ważne były też procesy modernizacyjne wpływające na ówczesną ludzką kondycję i obyczajowość. Poczucie kryzysu tożsamości powiązane było z dynamiczną industrializacją oraz pojawieniem się społeczeństwa masowego i konsumpcyjnego. Osobnym czynnikiem były impulsy emancypacyjne w sferze płci i społecznego gender. Postać kobiety fatalnej, niszczącej mężczyzn była w filmach symptomem reakcji na te zjawiska: nasilającego się mizoginizmu.

Estetycznie wizualna warstwa Noir wiele zawdzięcza europejskiej kinematografii, szczególnie ekspresjonizmowi niemieckiemu, który został przyswojony przez Hollywood dzięki emigrantom z Europy (m.in. takim twórcom jak Fritz Lang, Billy Wilder, Robert Siodmak, Otto Preminger, William Wyler). Z kolei komplikacje psychologicznego działania i motywacji bohaterów czarnego kina, ich niejednoznaczność etyczna inspirowane były popularnością teorii psychoanalitycznych Zygmunta Freuda i jego uczniów.

Stylistyka Noir to powtarzalny rytuał stałych sygnaturalnych znaków i symboli. Czarny film rozgrywa się zazwyczaj w mieście; do jego stałej ikonografii należy np. widok nocnej asfaltowej ulicy, mokrej po deszczu. Mroczny i niepokojący nastrój uzyskiwany jest przy pomocy ekspresyjnych środków: wyrazistych cieni, mocnych kontrastów, dominacji linii ukośnych i wertykalnych nad horyzontalnymi, nisko lub wysoko umieszczonych świateł kluczowych, agresywnego montażu i dezorientacji widza za sprawą unikania panoramicznych planów pełnych.

Postacie w filmie Noir często nie są wyodrębnione z tła, wtapiają się w nie, często ich wzajemny dystans podkreślany jest poprzez oddzielanie ich od siebie różnymi elementami kadru (drzwiami, oknami). Filmy operują chętnie zaburzoną, skomplikowaną nielinearną chronologią oraz posługują się często werbalnym komentarzem i narracją spoza kadru.

Najbardziej wpływowym aktorem czarnych filmów był Humphrey Bogart, który wykształcił charakterystyczny typ męskiego bohatera – prywatnego detektywa lub przestępcy. Wraz ze swoją żoną – Lauren Bacall stworzyli schemat i typ najpopularniejszej ówcześnie ekranowej pary. Popularnymi duetami aktorskimi Noir byli również Adrian Ladd i Veronica Lake. Ikoną kobiecości filmu Noir stała się także Rita Hayworth. Jane Greer stała się prototypem ról kobiet fatalnych. Pośród innych znaczących aktorów kina czarnego warto wymienić Jamesa Cagneya, Richarda Conte, Richarda Widmarka, Burta Lancastera czy Robert Mitchum.

Termin Film Noir narodził się wtórnie na gruncie refleksji francuskiego filmoznawstwa. Po raz pierwszy w 1946 użył go krytyk Nino Frank, a spopularyzowali go w swej książce francuscy krytycy Raymond Borde i Étienne Chaumeton. Kino Noir do dnia dzisiejszego fascynuje i inspiruje nowoczesną i ponowoczesną kulturę popularną i wysoką. Po latach filmy tej odmiany żyją swoim drugim życiem jako swoiste obiekty kultu w obrębie popkultury i ujawniają swoje nieoczywiste, ukryte głębinowe wymiary.

Cykl realizowany jest przy współpracy z Zakładem Lingwistyki Stosowanej UMCS.

CreArt. Sieć miast na rzecz twórczości artystycznej