Rzadki przykład amerykańskiego filmu, w którym zderzenie światopoglądowych idei jest samym centrum jego problematyki. W latach 20. XX wieku prowincjonalny nauczyciel B.T. Cates zostaje aresztowany za nauczanie teorii Darwina w małym miasteczku na tradycjonalistycznym południu USA. Znany prawnik Henry Drummond broni go, fundamentalistyczny polityk Matthew Brady oskarża. Wybucha sądowo-medialna batalia między siłami postępu i konserwatystami. Sztuka była świetna, ale dopiero sprawna reżyseria Kramera podniosła polityczny dramat sądowy na artystyczne wyżyny. Obraz znakomicie portretuje postaci z prawdziwej historii Ameryki. Role Tracy’ego i Marcha są być może najbardziej wysublimowanymi portretami politycznych przeciwników, nosicieli cech, które nadal definiują spór polityczny polityki wewnętrznej tego ogromnego kraju. Aktualność obrazu w drugim dziesięcioleciu XXI wieku wręcz poraża i wcale nie jest odległa od naszych polskich problemów społecznych i politycznych. Dialogi są ostre, dowcipne, a scenariusz sądowego dramatu bardzo wyrazisty w metaforycznym reprezentowaniu sprzecznych światopoglądów. Małe miasto Ameryki, siedlisko religijnej bigoterii staje się sceną nowoczesnego moralitetu, który pokazuje jak łatwo oświecony umysł przegrywa ze skłonnością ku obskuranckim rozwiązaniom społecznych problemów. Prawdziwa uczta filmowa.
Reżyseria – Stanley Kramer
Obsada: Spencer Tracy, Fredric March, Gene Kelly i inni
Czas trwania – 2 godz. 8 min.
Kurator cyklu – dr hab. Rafał Szczerbakiewicz
AKADEMIA ZAPOMNIANYCH ARCYDZIEŁ FILMOWYCH – Trans-Literacje
Szanowni Państwo, sztuka filmowa w obrębie projektu nowoczesnej cywilizacji jawiła się jako synkretyczne złożenie najlepszych możliwości i tradycji artystycznej ekspresji literatury, teatru, malarstwa, muzyki etc. W konstrukcji masowej cywilizacji niemal miała zastąpić wszystkie sztuki tradycyjne. Nie da się jednak ukryć, że klasyczne kino w poszukiwaniu ciekawych dla widza tematów całymi garściami czerpało z narracyjnych zasobów historii literatury. Od zarania swych 100-letnich dziejów kino eksploatowało problematykę ekranizacji i adaptacji dzieła literackiego na ekranie. Na początku ekranizacje były oczywiście dość schematyczne i odtwórcze. Wczesne filmoznawcze teorie „przyliterackości” filmowej narracji sugerowały, że filmowe opowiadanie winno wiernie naśladować literackie techniki. Z czasem opinie takie były dekonstruowane i korygowane przez ekranowe eksperymenty awangardy i kina autorskiego. Doświadczenia kina artystycznego nie pozostawały bez echa w Hollywoodzie. Tak ambitni i utalentowani twórcy jak Wyler, Ford, Huston, Stevens, Mankiewicz, Minelli czy Kramer nie ustawali w swoistym wyścigu z literaturą – wytrwale walcząc z utartą opinią, że filmowa adaptacja niemal musi być wtórna i płaska wobec literackiego pierwowzoru. W naszym tegorocznym cyklu będziemy obserwowali TRANSFORMACJE językowego medium literatury w skomplikowaną strukturę filmowego wehikułu. Zagłębiając się w dzieje dźwiękowego kina anglosaskiego od lat 30-tych do lat 70-tych spróbujemy pokazać reprezentatywne przykłady wiernych ekranizacji, a z drugiej strony adaptacyjne wariacje ilustrujące różnorodne możliwości filmowości. Zależy nam na zobrazowaniu współdziałania obu sztuk i zarazem ich wzajemnie uzupełniającej się wrażliwości w mimetycznych efektach opisywania świata. Różnice między artystycznym językiem literatury i filmu, a zarazem zasadniczą jedność w obrębie przekazu głębokich treści najcelniej odzwierciedlą przykłady uznanych adaptacji wybitnych utworów literackich, tak by oba artystyczne media były siebie godne, a czasem wręcz wobec siebie konkurencyjne. Zapewniamy Państwa, że tegoroczny program wypełnią dzieła spektakularne, fascynujące, poruszające i dające po latach od ich powstania wciąż świeży namysł nad ludzkim światem.
