Tortilla Flat (USA 1942) 1h 45min.
reż. Victor Fleming
scenariusz: John Lee Mahin, Benjamin Glazer
wg powieści Johna Steinbecka pod tym samym tytułem
Obsada: Spencer Tracy (Pilon), Hedy Lamarr (Dolores), John Garfield (Danny) i inni.
Reżyser dwóch legendarnych obrazów Hollywoodu „Przeminęło z wiatrem” i „Czarnoksiężnika z Oz”, obydwu z 1939, zrealizował „Tortilla…” jako zdecydowanie bardziej osobisty i kameralny obraz. Tymczasem sowizdrzalska komediowa adaptacja pikarejskiego społecznego utworu Steinbecka nie ucieszyła pisarza. Mamy tutaj jedną z pierwszych tak wyraźnych rozminięć się intencji literackich i filmowych. Wielki amerykański prozaik uznał niefrasobliwą ekranizację za niemal moralną zdradę w stosunku do ludzi, którzy powierzyli mu swoje dramatyczne, a zarazem groteskowe życiowe historie. Nie miał chyba racji – zważywszy na zupełnie inny język, jakim posługuje się kino. W skrócie rzecz opowiada o wzajemnej empatii zwykłych ludzi poturbowanych przez los. Na amerykańsko-meksykańskim wielokulturowym pograniczu Danny odziedziczył dwa domy, więc Pilon i jego leniwi, zabiedzeni przyjaciele wprowadzają się do nich. Jeden z nich, Pirat, oszczędza pieniądze, które Pilon ma nadzieję mu ukraść, do czasu gdy sam nie zrozumie, że Pirat zbiera je na złoty świecznik w zamiarze ofiarowany św. Franciszkowi. Kiedy jeden z domów płonie, a Danny jest ranny, Pilon robi wszystko, by polepszyć egzystencję przyjaciela. Film jest świetny w swojej komediowo-obyczajowej kategorii. Umiejętnie wyzyskuje literacką narrację – pozostawiając jednak literackość na boku ekranowego doświadczenia. Filmowość polega tutaj na dynamice montażu i umiejętności wykorzystania charakterystycznych aktorów. Szczególnie dobrze wypadają w komediowych rolach Garfield i Tracy. Wielką ozdobą filmu jest najpiękniejsza aktorka europejskiego filmu ze szczęśliwej jeszcze ery przednazistowskiej – Hedy Lamarr. Dzisiaj niemal zupełnie zapomniany obraz warto ponownie obejrzeć jako świadectwo swojej epoki.
Opis cyklu:
AKADEMIA ZAPOMNIANYCH ARCYDZIEŁ FILMOWYCH – Trans-Literacje
Szanowni Państwo, sztuka filmowa w obrębie projektu nowoczesnej cywilizacji jawiła się jako synkretyczne złożenie najlepszych możliwości i tradycji artystycznej ekspresji literatury, teatru, malarstwa, muzyki etc. W konstrukcji masowej cywilizacji niemal miała zastąpić wszystkie sztuki tradycyjne. Nie da się jednak ukryć, że klasyczne kino w poszukiwaniu ciekawych dla widza tematów całymi garściami czerpało z narracyjnych zasobów historii literatury. Od zarania swych 100-letnich dziejów kino eksploatowało problematykę ekranizacji i adaptacji dzieła literackiego na ekranie. Na początku ekranizacje były oczywiście dość schematyczne i odtwórcze. Wczesne filmoznawcze teorie „przyliterackości” filmowej narracji sugerowały, że filmowe opowiadanie winno wiernie naśladować literackie techniki. Z czasem opinie takie były dekonstruowane i korygowane przez ekranowe eksperymenty awangardy i kina autorskiego. Doświadczenia kina artystycznego nie pozostawały bez echa w Hollywoodzie. Tak ambitni i utalentowani twórcy jak Wyler, Ford, Huston, Stevens, Mankiewicz, Minelli czy Kramer nie ustawali w swoistym wyścigu z literaturą – wytrwale walcząc z utartą opinią, że filmowa adaptacja niemal musi być wtórna i płaska wobec literackiego pierwowzoru. W naszym tegorocznym cyklu będziemy obserwowali TRANSFORMACJE językowego medium literatury w skomplikowaną strukturę filmowego wehikułu. Zagłębiając się w dzieje dźwiękowego kina anglosaskiego od lat 30-tych do lat 70-tych spróbujemy pokazać reprezentatywne przykłady wiernych ekranizacji, a z drugiej strony adaptacyjne wariacje ilustrujące różnorodne możliwości filmowości. Zależy nam na zobrazowaniu współdziałania obu sztuk i zarazem ich wzajemnie uzupełniającej się wrażliwości w mimetycznych efektach opisywania świata. Różnice między artystycznym językiem literatury i filmu, a zarazem zasadniczą jedność w obrębie przekazu głębokich treści najcelniej odzwierciedlą przykłady uznanych adaptacji wybitnych utworów literackich, tak by oba artystyczne media były siebie godne, a czasem wręcz wobec siebie konkurencyjne. Zapewniamy Państwa, że tegoroczny program wypełnią dzieła spektakularne, fascynujące, poruszające i dające po latach od ich powstania wciąż świeży namysł nad ludzkim światem.
CreArt. Sieć miast na rzecz twórczości artystycznej
