W dniach 21-25 sierpnia 2023 r. osoby koordynujące i grupa młodzieżowa Hej! uczestniczyli w wizycie studyjnej w Oslo. Celem wizyty były przestrzenie poświęconych aktywizacji młodzieży w stolicy Norwegii oraz wzajemna wymiana doświadczeń i dobrych praktyk w sferze organizacji przestrzeni młodzieżowych.
Grupa przybyła na miejsce w poniedziałek 21 sierpnia. Następne dni upłynęły wg przygotowanego harmonogramu. Wtorek rozpoczął się od wizyty w siedzibie Europejskiego Centrum Wergeland (EWC) – naszego partnera w ramach projektu „Młodzi dla Miasta, Miasto dla Młodzieży”. Podczas spotkania w EWC uczestnicy wizyty poznali personel Centrum oraz dowiedzieli się o jego celach, kierunkach działania i szczegółach funkcjonowania. Zaraz po nim przedstawiciel EWC Ole Matias Larsen oprowadził grupę z Lublina po Oslo, pokazując najważniejsze (z perspektywy historycznej i turystycznej) miejsca i atrakcje stolicy Norwegii, w tym punkty poświęcone upamiętnieniu ofiar ataku A. Breivika z 22 lipca 2011 r.
Następnie grupa udała się do dzielnicy Grorud, gdzie odwiedziła imponującą siedzibę Ammerudklubben – przestrzeni młodzieżowej funkcjonującej od przeszło 40 lat w najbiedniejszej części Oslo. Podczas spotkania z pracownikami Ammerudklubben oraz przedstawicielami uczęszczającej tam młodzieży grupa została zapoznana z misją miejsca, zasadami jej funkcjonowania i historiami młodych ludzi, których życie zostało odmienione dzięki uczęszczaniu do Ammerudklubben. Miejsce to dysponuje doświadczonym personelem oraz, doskonale zaaranżowaną pod potrzeby młodych, infrastrukturą obejmującą m.in.: biura personelu, stołówkę wraz z profesjonalną kuchnią, pokojem gier video, warsztatami aktywności artystycznych (rękodzieło, malarstwo, fotografia), biblioteką i czytelnią, salą gier z bilardem i stołem do tenisa, studiem nagraniowym, salą zabaw, siłownią oraz boiskiem do koszykówki i ogrodem ze szklarnią na zewnątrz. Uczestnicy Ammerudklubben mogą również naprawić swój rower w dostępnym dla nich warsztacie czy ugotować, pod okiem szefa kuchni, posiłki z plonów zebranych w ogrodzie. W wybrane dni Ammerudklubben udostępnia część ze swoich przestrzeni na potrzeby zorganizowania przedszkola dla dzieci, które z różnych względów nie dostały się do placówek organizowanych przez władze miasta. Ammerudklubben w swojej działalności skupia się na wsparciu młodych ludzi z uboższych rodzin w przygotowaniu do życia w społeczeństwie, poprzez warsztaty, spotkania, konferencje, doradztwo zawodowe czy działania medialne i artystyczne. Kolejnym punktem do odwiedzenia w dzielnicy Grorud był, mieszczący się nieopodal Ammerudklubben, klub młodzieżowy Raven Romsås, gdzie młodzi spędzają wolny czas w studiu nagraniowym, na parkiecie sali tanecznej czy grach i zabawach. Raven Romsås wyposażony jest również w kuchnię, pokoje warsztatowe oraz mini salon fryzjerski prowadzony przez młodzież i dla młodzieży.
W środę rano grupa odwiedziła Sentralen – wyjątkowy na mapie Oslo – ośrodek kultury, gdzie, w ramach projektu Sentralen Ung, dzieci i młodzież uczą się jak przygotować i zorganizować własne projekty kulturalne i artystyczne w swoim środowisku. Po zabytkowym budynku byłego banku, zaadaptowanym na potrzeby funkcjonowania ośrodka kultury, oprowadził lubelską grupę dyrektor ośrodka oraz, pochodzący z Polski, lider projektów młodzieżowych w Sentralen. Sam obiekt składa się z dwóch budynków, w których pierwotnie mieściła się siedziba Christiania Sparebank. Na sześciu piętrach tych historycznych pomieszczeń można zarezerwować miejsca na imprezy, sale produkcyjne i sale konferencyjne do wszystkich celów. Są również sale prób, studia nagraniowe, sale widowiskowe czy klubowe. Sentralen jest miejscem kreatywnych spotkań dzieci i młodzieży, gdzie podejmowane są aktywności artystyczne (teatralne, taneczne, muzyczne) mające na celu zaangażowanie młodych w twórcze procesy, jako element ich rozwoju, rozwijania pasji i doskonalenia umiejętności.
Kolejnym celem na mapie Oslo była wizyta w jednym z oddziałów Biblioteki Publicznej Deichman, położonym w sąsiedztwie Norweskiej Opery Narodowej i Muzeum Muncha. Deichman składa się z 22 oddziałów funkcjonujących na terenie Oslo i jest najstarszą oraz największą biblioteką w Norwegii. W nowo otwartym gmachu oddziału położonego w Bjørvika znajdują się nie tylko bogate księgozbiory Deichmana, zawierające również imponującą sekcję polskojęzyczną, ale także m.in. kino, sale warsztatowe, medialaby, strefy gier, restauracja czy strefa DJ-ska. Imponujący gmach składający się z 8 kondygnacji (w tym dwóch podziemnych) jest miejscem częstych wizyt młodych ludzi, gdzie mogą nie tylko wypożyczyć czy przeczytać na miejscu książki, ale też wziąć udział w warsztatach i działaniach artystycznych.
Po wizycie w bibliotece, youthworkerzy i młodzież z Lublina udali się do siedziby Norweskiego Centrum Przeciwko Rasizmowi, gdzie spotkali się z przedstawicielem sekcji Agenda X, która współpracuje z młodzieżą w zakresie aktywności społecznej i kulturalnej. Działania Agendy X skupione są na pomocy młodym osobom dotkniętym wykluczeniem, mową nienawiści, rasizmem itp. Miejsce to zapewnia młodzieży wsparcie psychologiczne oraz prawne. W siedzibie, wyposażonej w pokój gier, kuchnię, strefę chilloutu czy studio nagrań, młodzież może nie tylko znaleźć niezbędną pomoc, ale też spędzić wolny czas z rówieśnikami przy warsztatach, konwersacjach czy wspólnych grach. Centrum zapewnia młodzieży również wsparcie mentoringowe oraz dostęp do atrakcji (takich jak kino czy basen) będących poza jej zasięgiem (ze względów finansowych czy społecznych). Agenda X pozyskuje środki na swoje działania, aplikując do banków, biznesu o dotacje. Systematycznie przygotowuje również raporty dla władz miejskich i rządowych, a także dla ONZ, nt. zjawiska dyskryminacji i rasizmu w Norwegii, przedstawiając również propozycje działań walki z wykluczeniem, rasizmem, agresją na tle etnicznym czy wyznaniowym itd.
Ostatniego dnia grupa wizytowała wyspę Utøya, gdzie 22 lipca 2011 r. A. Breivik, po ataku na budynek rządowy w stolicy, zamordował 69 uczestników i uczestniczki obozu Młodzieżowej Partii Pracy. Wyspę, która niemal od zawsze była miejscem odwiedzin młodzieży – aktywistów i aktywistek, działaczy i działaczek społecznych i politycznych, pomimo tragicznych wydarzeń sprzed 12 lat, nadal spotyka się tutaj młodzież – odbywają się tam w ciągu każdego roku liczne obozy, zgrupowania, warsztaty, debaty i konferencje. Władze norweskie oraz Partia Pracy, do której wyspa należy, postanowiły kultywować bogatą historię Utøyi i uczynić ją symbolem zwycięstwa demokracji i wartości, jakie za sobą niesie, nad ekstremizmem, terroryzmem i nienawiścią. Dlatego też co roku Utøyę odwiedza ponad 10 000 młodych ludzi, by wspólnie działać na rzecz rozwoju demokracji, poszanowania praw człowieka, wcielania zasad inkluzywności i równości w codzienne życie swoich małych społeczności, jak i całego narodu norweskiego. Na wyspie, oprócz nowych czy świeżo wyremontowanych budynków, wciąż znajdują się miejsca przypominające o ataku z 22 lipca. Zgodnie z wolą rodzin zmarłych oraz osób, które przetrwały masakrę, nie zrównano ich z ziemią ani też nie zamieniono w muzeum. Zamiast tego, centralny budynek, w którym zginęło najwięcej ludzi z rąk Breivika, pozostał niezmieniony w swojej formie. Dookoła niego zbudowano inny budynek, który niejako „chroni” ten oryginalny – można w nim zobaczyć dokładną oś czasową wydarzeń z tamtego tragicznego dnia czy przeczytać treści wymiany smsów pomiędzy osobami znajdującymi się wtedy na wyspie a ich bliskimi. Wewnątrz oryginalnego domu znajdują się ślady po kulach oraz przedmioty pozostawione przez bliskich ofiar. Cały kompleks z kolei otacza 495 drewnianych kolumn, które symbolizują osoby, które przeżyły atak norweskiego terrorysty. W jednym z pomieszczeń można przeczytać wzruszający wiersz, którego ostatnie wersy brzmią: „(…) hey, hey! It’s time to get up and change the world”. Ten sam cytat został umieszczony na łodzi, która przewozi odwiedzających na wyspę i z powrotem. Te proste słowa przyświecają młodym przybywającym na Utøyę, jak i przeświadczenie, że to właśnie na młodzieży spoczywa obowiązek zmiany rzeczywistości na lepsze.
Z podobnym przeświadczeniem oraz ogromem doświadczeń i inspiracji, grupa wróciła do Lublina, by wcielać w życie dobre praktyki i jeszcze efektywniej organizować przestrzenie młodzieżowe w naszym mieście oraz skutecznie aktywizować młodzież, pracując z nimi i dla nich.
Wizyta studyjna w Oslo odbyła się w ramach Inicjatywy bilateralnej „Młodzież dla Miasta, Miasto dla Młodzieży – projekty i inicjatywy angażujące i włączające lokalne społeczności”, która korzysta z dofinansowania pochodzącego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii, za pośrednictwem Funduszy EOG i Funduszy Norweskich.
