Budynek Teatru przy ul. Narutowicza powstał w 1886 r. Dziś wymaga remontu. Koniecznością jest więc przeprowadzenie gruntownych zmian. Prowadzone będą one w ramach dwóch projektów. Pierwszy dotyczy modernizacji i ucyfrowienia, a drugi – poprawy efektywności energetycznej budynku.
– Są to projekty strategiczne ujęte w Kontrakcie Programowym dla Województwa Lubelskiego. Całkowita wartość realizowanych projektów wynosi 19,7 miliona euro, z czego 13,7 miliona euro będzie pochodzić z dofinansowania ze środków Funduszy Europejskich dla Lubelskiego 2021-2027, a 6 milionów będzie stanowić wkład własny z Budżetu Województwa Lubelskiego – wylicza Jarosław Stawiarski Marszałek Województwa Lubelskiego. – Dla widzów i twórców najważniejszy jest oczywiście remont, przebudowa i rozbudowa kompleksu budynków teatru, adaptacja pomieszczeń niezbędna do prowadzenia działalności kulturalnej oraz dostosowanie do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Warto też podkreślić, że Teatr przejdzie kompleksowy remont wszystkich pomieszczeń nawiązujący do pierwotnych założeń projektowych. Do użytku zostanie przywrócona nieużywana obecnie część teatru tzw. filharmonia.
– Juliusz Osterwa świadomie budował w swoich zapiskach obraz kompleksu architektonicznego, który jest jednocześnie przygotowany na interaktywne wydarzenia publiczne oraz zawiera przestrzenie pozwalające na odosobnienie, refleksję i skupienie – tłumaczy Redbad Klynstra-Komarnicki Dyrektor Teatru Osterwy, dla którego niezwykle ważne są idee stworzone przez patrona placówki, którą kieruje. – Po wykonaniu prac budowlanych Teatr powinien być jak ,bombonierka: tam gdzie jego część jest objęta ochroną konserwatorską powinien być przywrócony do stanu największego możliwego „glamouru” z okresu otwarcia. W relacji do reszty kompleksu architektonicznego powinien jednocześnie funkcjonować jako wzięty w cudzysłów z szacunku dla tradycji, lecz doposażony nowoczesnymi i wymagalnymi funkcjonalnościami. Musi być Świątynią Teatru – miejscem rozwoju duchowego, społecznego i integracji tożsamości lokalnej.
Przykładem ma być kontrast sceny teatralnej i widowni, czyli tego co zabytkowe, z tym co nowoczesne (w sensie możliwości scenicznych). Ale tych kontrastów ma być więcej, bo wystrój wyremontowanego Teatru ma się opierać na przeciwstawieństwach: współczesne – klasyczne; indywidualne – wspólnotowe, zewnętrzne – wewnętrzne, przeszłość – przyszłość oraz codzienność – odświętność
Pierwszym krokiem w stronę zmian było ogłoszenie konkursu na koncepcję architektoniczną. Wpłynęły trzy projekty.
– Należy podkreślić wysoki stopień trudności zadania projektowego. Wszystkie przedstawione koncepcje cechuje wysoki poziom merytoryczny i warsztatowy – mówi dr. Andrzej Tokajuk, sędzia referent komisji konkursowej. – Projekty konkursowe prezentują różne rozwiązania układów funkcjonalno-przestrzennych, w różny sposób wpisują się w kontekst miejsca.Komisja konkursowa pracowała przez wiele godzin. Ostatecznie wybór zapadł jednogłośnie. Zdecydowały takie elementy jak trafne wpisanie nowych części teatru w pierzeje ulic miasta pokazujące ich odmienność, ale też związek z istniejącym otoczeniem i stworzenie nowej wartościowej przestrzeni publicznej. Wybraną pracę cechują właściwe decyzje kompozycyjne oraz przyjęta wyrazista filozofia charakteru miejsca. Walorem pracy jest logiczne etapowanie inwestycji.
Koncepcję, która zajęła pierwsze miejsce przygotowała AMC – Andrzej M. Chołdzyński – sp. k. Jej twórcy zaproponowali dokończenie zabudowania terenu teatru od strony ulicy Kapucyńskiej, planowane jeszcze w XIX wieku przez jego architekta. W projekcie pojawia się też wiele zieleni.
- Planujemy wytyczenie gabarytu foyers sali filharmonii jako rezolutnie monumentalnej elewacji dopełnionej ogrodem w wirydarzu widokowo otwartym na ulicę Kapucyńską i Krakowskie Przedmieście. Monumentalne drzewo o pięknej sylwecie wypełnia ten ogród – wirydarz otoczony wewnętrznymi kładkami – pomostami, które ze swych dwóch poziomów ponad parterem pozwalają na kontemplacyjną lub medytacyjną przechadzkę wśród korony drzewa z jednoczesnymi widokami na miasto – piszą twórcy zwycięskiego projektu. Dodają, że zgodnie z historyczną tradycją XIX-wiecznego Lublina, dokończona powinna zostać zabudowa pierzejowa ulicy Peowiaków. Na terenie teatru od tamtej strony ma powstać wypełniony pomnikowymi drzewami ogród na wzór ogrodu klasztornego. Ma być też ogród z amfiteatrem na dachu. – Wszystkie te piętra, w tym ogród dachowy mają widok na drzewa ogrodu Dziedzińca Kontemplacji i Medytacji, do którego z każdego piętra, w tym dachowego, aktorzy i pracownicy teatru mają swobodny dostęp we wszystkich porach roku poprzez pomosty spacerowe położone wśród koron drzew. W naturalny sposób tworzy się tutaj przestrzeń odpoczynku i refleksji – tłumaczą.
Od strony ulicy Peowiaków ochronę akustyczną ogrodu zapewniającą mu ciszę oraz niezbędną intymność stanowić ma szklana elewacja znajdująca się kilka metrów nad ziemią.
Komisja konkursowa zdecydowała, że drugie miejsce przypadnie projektowi przygotowanemu przez JSK Architekci sp. z o.o.
– Punktem wyjścia w kształtowaniu koncepcji przebudowy i rozbudowy Teatru im. Juliusza Osterwy była chęć osiągnięcia atmosfery otwartości na otoczenie i lokalną społeczność. Motywacją do poszukiwań formy rozbudowy teatru były idee Juliusza Osterwy, który postrzegał teatr jako miejsce „interakcji, spotkania, badania, i refleksji”. Analiza podejścia do teatru, prezentowanego przez J. Osterwę, skłoniła nas do poszukiwania relacji między istniejącymi elementami, tworzącymi obecny charakter miejsca, a przestrzeniami, o które ma być ono wzbogacone – podkreślają architekci. – Naszą intencją było zaprojektowanie budynku, który obok swojej podstawowej funkcji będzie także centrum życia artystycznego, miejscem integracji publiczności z artystami a także przestrzenią rozwoju społecznego – swoistym laboratorium sztuki teatralnej, kreującym wiele scenariuszy spotkania.
Projekt ten zakłada m.in. przekształcenie przestrzeni parkingu od strony ul. Peowiaków w miejski ogród sztuki teatralnej, w którym będą mogły odbywać się spektakle teatru letniego, wernisaże oraz otwarte spotkania z artystami. Przewidziano też rozbudowę budynku teatru o skrzydło mieszczące w części podziemnej główną salę prób, przestrzenie technologii sceny i parking, a w części nadziemnej – pomieszczenia teatralne działające niezależnie od sceny (m.in. sale prób i bufet dla aktorów dostępny z ogrodu w dziedzińcu). Z kolei w budynku od strony ul. Kapucyńskiej znaleźć miałaby się nowa sala teatralna z foyer i zapleczem dla artystów, strefa przeznaczona na coworking i muzeum teatru, a także strefa dostaw. Na dachu budynku zaprojektowano ogród.
Trzecie miejsce przypadło koncepcji stworzonej przez WXCA Group sp. z o.o. Praca ta stawiała na wariantowe ustawienia widowni dające reżyserom możliwość przedstawienia spektaklu z włączeniem widza w doświadczenie sztuki bezpośrednio ze sceny lub też performatywnym zaangażowaniem publiczności w przebieg spektaklu.
– W opcji podstawowej zapewnione są warunki do organizacji dwóch niezależnych spektakli na nowej i głównej scenie. Po otwarciu bram akustycznych możliwe jest jednak ich połączenie i dowolna konfiguracja, np. gra na trzy strony na nowej scenie, nowa scena z pogłębionym planem gry, gra na nowej lub starej scenie z dalekim planem, gra na dwie strony na starej scenie, aranżacja dwóch scen i dwóch widowni na potrzeby organizacji zewnętrznych wydarzeń, jak np. pokaz mody – wyliczają twórcy koncepcji i podkreślają, żeidea łączenia scen, oprócz walorów kreatywnej aranżacji spektakli, generuje również korzyści funkcjonalne, oszczędność przestrzeni oraz wygodę i ergonomię pracy osób organizujących widowisko.
Projekt ten przewiduje pozostawienie głównego, reprezentacyjnego wejścia do teatru od ul. Narutowicza. Od strony ulicy Peowiaków fasada nowej części teatru miała być współczesną, śródmiejską kamienicą, której kompozycja nawiązuje do klasycznego porządku zabytkowej fasady teatru.
Wszystkie projekty koncepcji architektonicznej, które wpłynęły na konkurs oglądać można do końca stycznia w Teatrze im. Juliusza Osterwy. Znajdują się one w foyer teatru. Może je oglądać od wtorku do piątku w godzinach 13.00-19.00 oraz w soboty i niedziele w godzinach 16.00 – 19.00.
