Czeremcha pospolita

Czeremcha pospolita łac. Padus avium Mill. (Prunus padus L.)

Opis: Wysoki krzew lub drzewo do 15 m wysokości. Korona dość wąska, gęsta o zwisających gałęziach. Liście jajowate długości do 10(-15) cm, zaostrzone, piłkowane drobn. Górna strona liści matowo zielona, pomarszczona, spodem szaro- lub niebieskawozielona, często z kępkami włoskowi nerwu głównego; ogonek zwykle 1-3 gruczołkami. Kwiaty białe, średnicy 1-1,5 cm, zebrane początkowo w stojące, później zwisające, luźne grona długości 10-15 cm, o silnym zapachu – kwitnie w maju. Owoce czarne, kuliste, błyszczące pestkowce, średnicy 6-8 mm; dojrzewają w końcu lipca. Roztarte liście, kwiaty i kora wydają nieprzyjemny zapach (lokalnie gatunek nazywany jest smrodynia).

Występowanie: od północno-zachodniej Afryki, przez Europę (poza rejonami południowymi) i Kaukaz, po bliski wschód (Azja Mniejsza) i zachodnią Syberię. Polsce pospolita na niżu oraz w górach. Występuje nad brzegami wód i w wilgotnych lasach, gdzie rośnie z olszą czarną, kaliną koralową, kruszyną itp. Lubi gleby żyzne i wilgotne, dobrze znosi zacienienie oraz zalewanie. W młodości rośnie bardzo szybko, żyje do 60 lat. Odznacza się dużą zdolnością wytwarzania odrośli z pnia i korzeni. Gałęzie wywróconych pni po zetknięciu z ziemią często wypuszczają korzenie przybyszowe.

Zastosowanie i znaczenie: drewno zróżnicowane na jasnożółtą biel i brązowożółtą twardziel, średnio ciężkie, miękkie, łupliwe, nietrwałe, bez znaczącego zastosowania w budownictwie i meblarstwie. Dojrzałe owoce są jadalne, choć o specyficznym, gorzkawym i cierpkim smaku. Stąd też potoczne nazwy tego drzewa: korcipka, kocierpka, śliwa kocierpka. Dawniej było to jedzenie głodowe. Owoce zawierają dużo tanin, olejki eteryczne, kwasy organiczne, witaminy i sole mineralne. Nadają się do wyrobu wina, nalewek i likierów oraz jako surowiec na dżemy i marmolady. Po wysuszeniu mogą być wykorzystywane jako przyprawa do pierogów z mięsem.

Właściwości lecznicze: Surowcem leczniczym są wysuszone kwiaty i owoce (bez pestek). Napar stosuje się przy leczeniu przeziębień, stanów gorączkowych. Kora ma działanie moczopędne, przeciwgorączkowe i uspokajające. Nasiona i kora są słabo trujące. Zatrucia są przypadkowe, w wyniku spożycia znaczących ilości nasion. Wszystkie gatunki rodzaju Padus zawierają amigdalinę i prunazynę, substancje, które rozkładają się w wodzie, tworząc kwas cyjanowodorowy (cyjanek lub kwas pruski).