Lipa drobnolistna

Lipa drobnolistna łac. Tilia cordata Mill. (Tilia parvifolia Ehrh.)

Opis: Drzewo wysokości do 30 m o grubym pniu oraz gęstej, szeroko-jajowatej koronie. Kora szara, z podłużnymi spękaniami. Liście małe sercowatego kształtu o długości 3-7(-9) cm, na szczycie zaostrzone, brzegiem piłkowane, z wierzchu matowo zielone, spodem sinawi nagie, z wyjątkiem brązowawych kępek włosków w kątach nerwów. Kwiaty o przyjemnym zapachu po 4-11(-16), w mniej lub bardziej wzniesionych wierzchotkach. Kwitnie od końca czerwca do lipca, później niż lipa szerokolistna. Owocem jest kulisty, gładki, cienkościenny, omszony orzeszek długości 6-8 mm. Najlepiej odpowiadają jej świeże i żyzne gleby piaszczysto-gliniaste. W pierwszych latach lipa drobnolistna rośnie powoli, a w wieku 60-100 lat wzrost jej jest szybszy. Około 130-150 roku przyrost na wysokość prawie całkowicie ustaje, natomiast przyrost na grubość może trwać przez setki lat; żyje do 300-400 lat, a nawet dłużej. W Polsce ustanowiono ponad 3700 lip jako Pomniki Przyrody.

Występowanie: Od Europy zachodniej (brak na Płw. Iberyjskim) po zachodnią Syberię. Występuje w całej Polsce, naturalnie w różnych typach grądów (mieszanych lasów liściastych), które współtworzy z grabem, dębami i klonami. W górach sięga do wysokości 600-800 m n.p.m. Od pradawnych czasów sadzona w miejscach kultu. Przez Słowian uważana była za drzewo święte. Miała chronić przed piorunami i złymi duchami. Przekonanie to przeniknęło potem do chrześcijaństwa i bardzo często na lipie wieszano figurki Matki Boskiej i budowano kapliczki pod lipami.

Zastosowanie i znaczenie: Drzewo miododajne, bardzo często sadzone w parkach, wzdłuż dróg i przy kościołach oraz w gospodarstwach, przy dworach na cmentarzach i przy pałacach. Uprawiana w kilku popularnych odmianach, w tym odpowiednich jako drzewa alejowe np. Erecta, Green Globe i Greenspire. Drewno lipy drobnolistnej jest barwy białej z różowym odcieniem, lekkie, bardzo miękkie, łatwo łupliwe. Jako surowiec jest używane do wyrobów stolarskich i tokarskich, do produkcji desek kreślarskich, sklejek. Jest też doskonałym materiałem rzeźbiarskim.

Właściwości lecznicze: surowcem leczniczym są całe kwiatostany i liście. Zawierają flawonoidy, taniny, olejki eteryczne, kwasy organiczne, witaminę B3 oraz śluzy. Napary z kwiatów stosuje się przede wszystkim jako środek napotny, poza tym zwiększają ilość wydzielanego potu i przyspieszają wydalanie toksyn z organizmu. Wykazują też właściwości przeciwbólowe, przeciwskurczowe i żółciopędne. Gorące herbatki z kwiatów lipy są szczególnie polecane przy przeziębieniach, grypie, kaszlu, anginie, zapaleniu gardła, krtani i oskrzeli. Podobne działanie do naparów z lipy ma miód lipowy. Napary stosowane zewnętrznie łagodzą zapalenie spojówek, opuchnięcie i przemęczenie oczu.