Surmia bignoniowa

Surmia bignoniowa (Katalpa bignoniowa, K. zwyczajna, S. zwyczajna) łac. Catalpa bignonioides Waltz.

Opis: Szybko rosnące drzewo o rozbudowanym systemie korzeniowym dorastające do 15(-20) m wysokości, o szerokiej, często nieco asymetrycznej, nieregularnej i nisko osadzonej koronie. Kora jasna, szarobrązowa, łuszczy się na starych pniach. Liście szerokojajowate, dł. 10-20(-25) cm, zwykle nieklapowane, na szczycie krótko zaostrzone, na spodzie gęsto, miękko owłosione. Brzeg liścia lekko pofalowany. Roztarte liście, podobnie jak kora, pachną nieprzyjemnie. Kwiatostany to wielokwiatowe, szerokostożkowate gęste wiechy wysokości 20-25(-30) cm, złożone z 60-80 kwiatów. Płatki korony białe, ale obficie fioletowo nakrapiane. Kwitnie od lipca do sierpnia. Owoce to cienkościenne, torebki długości 15-40(-50) cm przypominające zwieszone strąki. Owoce zachowują się na drzewie do końca wiosny, czasem lata kolejnego roku.

Występowanie: południowo-wschodnia Ameryka Północna. Do Europy sprowadzona w XVIII wieku, w Polsce od 1805 roku. W Polsce lokalnie zadomowiona i wnika do siedlisk antropogenicznych, częściowo przeobrażonych. Jest odporna na warunki miejskie i zanieczyszczenie powietrza. Preferuje gleby wapienne w miejscach słonecznych.

Zastosowanie i znaczenie: Uprawiana jako drzewo ozdobne, ze względu na dekoracyjne liście i kwiaty. Wyhodowano kilka odmian. W ogrodach najczęściej sadzona jest żółtolistna Aurea i karłowata Nana o gęstej, i spłaszczonej koronie. W uprawie znajdują się także odmiany mieszańcowe z surmią żółtokwiatową (Catalpa ovata) ≡ surmia pośrednia (Catalpa ×erubescens). Surmię sadzi się na terenach narażonych na osunięcia się ziemi lub erozję w celu stabilizacji gleby. Drewno gruboziarniste i prostosłoiste jest miękkie, niezbyt mocne, średnio odporne na uderzenia, ale bardzo trwałe w glebie. W obszarze naturalnego występowania jest bardzo cenionym materiałem na słupki i belki ogrodzeniowe, a także do wykańczania wnętrz.

Właściwości lecznicze: rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej stosowali herbatę z kory jako środek antyseptyczny, antidotum na ukąszenia węży, środek przeczyszczający, uspokajający i przeciwrobaczy. Oprócz działania uspokajającego roślina ma również łagodne działanie narkotyczne, choć nigdy nie powoduje stanu oszołomienia. Z powodzeniem stosowano ją w preparatach z innymi ziołami do leczenia krztuśca, astmy i kaszlu spazmatycznego u dzieci. Herbatę z nasion można stosować zewnętrznie na rany.